Türk Çayının Öncülerinin İsmi Rize Mandalinası ile Yaşatılmaya Devam Edecek
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ), 1924 yılında Uzakdoğu'dan getirilerek Rize'de ekimi yapılan satsuma cinsi mandalina için Tarım ve Orman Bakanlığı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezine yapılan "Meyve Çeşidi Tescil Başvurusu”nun ardından 9 çeşit Rize mandalinasını tescil ettirdi. Tescil edilen mandalina çeşitlerine 9 farklı isim verilirken, isimler arasında çay konusunu ilk defa bilimsel anlamda ele alıp inceleyen ve Doğu Karadeniz kıyılarında çay yetiştirilebileceğini ilk defa ortaya koyan kişi olarak tarihe geçen Ali Rıza Erten ile Türkiye'de çay tarımının başlamasına ve yayılmasına önderlik ettiğinden “çayın babası” olarak bilinen Zihni Derin’in ismi de verildi.
RTEÜ Ziraat Fakültesinin Rize Mandalinasının tescil ettirdiği 9 çeşidine; 1917 yılından itibaren Batum’da incelemelerde bulunan ve Batum ile benzer ekolojiye sahip Doğu Karadeniz Bölgesinde çay ve narenciye bitkilerinin yetiştirilebileceğini belirten Ali Rıza Erten ve Zihni Derin’in isminin yanı sıra RTEÜ Yıldızı, Rizem, Pazarın Yıldızı, Senem, İyiderem, Derepazarım, Kuzey Yıldızı isimleri verilerek Türkiye Meyve ve Çeşit Listesine RTEÜ adına kaydedildi.
RTEÜ Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Keziban Yazıcı, 1924 yılında Uzakdoğu'dan getirilerek Rize'de dikimi yapılan, tadı ve kokusu ile kendisini diğer mandalina gruplarından ayıran ve ihracatta bir numara olan satsuma mandalinası üzerinde 2013 yılında başlatılan çalışmaların başarı ile tamamlanarak 27 Mart 2023 tarihinde 9 yeni mandalina çeşidinin tescil ettirildiğini kaydetti.
Satsuma (Rize) mandalinasının Türkiye'nin en çok ihraç ettiği mandalina çeşidi olduğunu belirten Doç. Dr. Yazıcı, “Seleksiyon ıslah metodu ile geliştirilen yeni çeşitlerimiz; yüksek verim ve kalite kriterlerine sahip olup, üç tanesi geç, üç tanesi erken ve üç tanesi de orta mevsimde olgunlaşmaktadır. Farklı dönemlerde olgunlaşan mandarin çeşitlerimiz ile Türkiye’de mandarin yetiştirme dönemi 4 ay uzatılabilecek.” dedi.
Yeni çeşitlerin sadece bölgemiz için değil Türkiye mandalina yetiştiriciliğine de büyük katkılar sağlayacağını, ayrıca fidan üreticilerinin çeşitlerimizi üretmek için üretim izni istediklerini ifade eden Yazıcı, yeni çeşitlerin ticarete konu olabilmesi için de çalışmalara başladıklarını söyledi.
Doç. Dr. Keziban Yazıcı, “Seleksiyon çalışmaları oldukça zor, çok uzun süren ve çok iyi planlanması gereken, önemli imkânlara sahip olunmasını gerektiren çalışmalardır. Bu çalışmaların başarılı bir şekilde tamamlanması; Üniversitemiz BAP Birimi başta olmak üzere, projemize arazi çalışmalarında destek veren Rize İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile projemizin çöğür yetiştirme, aşılama ve fidan yetiştiriciliği aşamalarında tesislerini kullandığımız Çakmak Fidancılık, ayrıca talep ettiğimiz arazi desteğini veren ÇAYKUR’un değerli katkıları ile olmuştur. Bu proje ile bölgede ilgili tüm kurum ve kuruluşlar Rize mandalinasına sahip çıkmış, iş birliği içerisinde çok güzel sonuçlar elde edilmiştir.” diye konuştu.
RTEÜ Rektörlüğü ise yayımladığı mesajla çalışmayı başarı ile tamamlayan Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Keziban Yazıcı ve proje ekibini tebrik ederek, başarılarının devamını diledi.
Öte yandan Zihni Derin’in ismi Rize’de ÇAYKUR Çay Fabrikası ile cadde ve okula verilerek yaşatılıyor.
Haber: Zeynep Taylan
