Bakırcı Kayıt Dışı Çalışmanın Verdiği Zararlara Dikkat Çekti

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Rize İl Müdürü Mustafa Bakırcı; çalışma hayatında kayıt dışı istihdamın ülkemiz, işverenler ve çalışanlar yönünden olumsuz etkileri, kayıt dışılıkla mücadelede ihbar, şikayet ve bilgi edinme hakkı ile ilgili sorulara cevap vererek açıklamalarda bulundu.

İl Müdürü Bakırcı, kayıt dışı çalışmanın hem devlete hem de çalışanlara verdiği zararlarla ilgili olarak çok önemli değerlendirmelerde bulunurken, “Sigortasız işçi çalıştırmak, sigortalı çalıştırmaktan çok daha maliyetli ve risklidir. Bir işçiyi 6 ay boyunca sigortasız çalıştırmanın maliyeti ödeyeceğiniz primin yaklaşık 10 katıdır. Ayrıca sigortasız işçinin kaza geçirip çalışamaz duruma gelmesi ya da ölmesi halinde sigortalıya ve yakınlarına yapılacak tüm giderler sizden talep edilir. Sigortasız işçi çalıştırmazsanız, primlerinizi düzenli öderseniz ve gerekli belgeleri SGK’ya yasal süresi içinde verirseniz siz de sigorta prim teşviklerinden yararlanarak çok büyük maliyet avantajı sağlayabilirsiniz” dedi.

Kayıtlı İstihdam Teşviğine Yönelik Yürüttüğünüz Çalışmalar İle İlgili Bilgi Verir Misiniz?

"SOSYAL GÜVENLİĞİN ÖNEMİ KONUSUNDA YETERLİ BİLİNÇ SEVİYESİNE SAHİP OLMAMALARIDIR"

İl Müdürü Bakırcı, "Kayıt dışı istihdama neden olan birçok etkenden bir tanesi de çalışanların ve işverenlerin sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerini yeterince bilmemeleri ve sosyal güvenliğin önemi konusunda yeterli bilinç seviyesine sahip olmamalarıdır. Bu nedenle, Sosyal Güvenlik Kurumu olarak, rehberlik anlayışını esas alan bir yöntem ile kayıtlı istihdamı teşvik etmeye çalışmaktayız. Kurumun denetim ile temel amacı da, işverenlere idari para cezası vererek gelirlerini artırmak değildir. Kurum, esas olarak işverenleri sosyal güvenlik mevzuatı ile ilgili yükümlülükleri konusunda bilgilendirerek, mevzuatın uygulanması aşamasındaki sorunları en aza indirmeye çalışmaktadır. Sosyal güvenlik sistemi vatandaşlara hayatları boyunca sağlık hizmeti vermeyi, asgari bir gelir düzeyi sağlamayı ve kişileri mesleki, fizyolojik ve sosyo-ekonomik nitelikteki risklere karşı korumayı ve bu risklerden doğan zararları gidermeyi amaçlayan sistemdir." dedi.

Sosyal Güvenlik Sisteminin Çalışanlar Açısından Önemini Açıklamasını İstesek Neler Söylerdiniz?

"ÇALIŞANLARIN SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNE DAHİL OLMALARI HAK VE AYNI ZAMANDA BİR YÜKÜMLÜLÜKTÜR"

Ülkemizde sosyal güvenliğin anayasal bir hak olarak Anayasa’nın 60’ıncı maddesinde yer alan ‘Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar’ hükmü ile güvence altına alındığını kaydeden Bakırcı, “Çalışanların sosyal güvenlik sistemine dahil olmaları hak ve aynı zamanda bir yükümlülüktür. Çalışmaya başlayan herkes kanunen mutlaka sosyal güvenlik sistemine dâhil olmak zorundadır. Çalışanlar kanunen bu hakkın yerine getirilip getirilmediğini işverenden isteme ve yerine getirilmediği takdirde yasal yollara başvurma haklarına sahiptir. İşverenler açısından da; gerek kendisini gerekse yanında çalıştırdığı kişileri sosyal güvenlik kurumuna bildirmek zorundadır." diye konuştu.

Sigortalı çalışmanın avantajları nelerdir?

"SİGORTALI ÇALIŞAN KİŞİ VE AİLE BİREYLERİ SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANABİLİRLER"

İl Müdürü Bakırcı; sosyal güvenlik sisteminin, sigortalı çalışan kişilere sağladığı avantajlara da değinerek, “Sigortalı çalışan kişi ve aile bireyleri sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler. Sigortalı çalışanlara iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hali nedenleriyle çalışamadığı sürelerde maaşının işveren tarafından ödenmeyen kısmını karşılamak üzere geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Sigortalı çalışanlara iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle kısmen veya tamamen çalışamaz duruma gelmesi halinde sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Sigortalının aile bireylerine, sigortalı iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmesi halinde ölüm geliri bağlanır. Sigortalı herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığı bağlanır. Sigortalı, belli bir yaşa geldiğinde yine prim şartlarını da sağlıyorsa kendisine yaşlılık aylığı bağlanır. Sigortalı öldüğünde eş ve çocukları ile anne ve babasına ölüm aylığı bağlanır. Cenaze yardımı ve emzirme ödeneği ödenir." dedi.

SGK Rize İl Müdürü Bakırcı’ya sorulan diğer sorular ve Bakırcı’nın verdiği cevaplar şöyle:

Çalışma Sürelerinin Eksik Bildirilmesi Halinde Ne Tür Yaptırımlar Uygulamaktasınız?

"ÇALIŞMA SÜRELERİNİN VE ÜCRETLERİN EKSİK BİLDİRİLMESİ DE KAYIT DIŞI İSTİHDAM OLARAK DEĞERLENDİRİLMEKTEDİR"

"Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak değerlendirilmektedir. Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmaları anayasal bir hak olmakla birlikte aynı zamanda hem çalışanlar hem de işverenler açısından bir zorunluluktur. Yani işverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak çalıştırma hakları olmadığı gibi çalışan kişilerin de sigortasız çalışmak veya sigortasız çalışmayı istemek gibi bir hakları söz konusu değildir. Bu şekilde çalışmayı isteyen kişilerin sigortasız çalıştırıldığının tespiti halinde işverenlere yönelik yaptırmalar uygulanmakta, işverenler kendilerince kötü niyetli olmamalarına rağmen mağdur olabilmektedir. Özellikle emekli aylığı alan, dul veya yetim aylığı alan, sosyal yardım alan veya bakmakla yükümlü konumunda olan bazı kişilerin sigortasız çalışma konusunda daha istekli oldukları bilinmektedir. Bu kimselerin sigortasız çalışma konusundaki talepleri karşısında işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirme bilinciyle ve tespiti halinde mağduriyet yaşamama amacıyla gereken dikkati göstermeleri gerekmektedir. Kayıt dışı istihdamın toplumun sosyal ve ekonomik değerleri üzerinde birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Kayıt dışı istihdam, hem çalışanlar ve işverenler hem de devlet açısından birçok olumsuz etkiye yol açmaktadır."

Kayıt Dışı İstihdamın İşveren Ve Çalışanlar Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

"KAYIT DIŞI ÇALIŞAN İŞÇİNİN EMEKLİ OLMA HAKKI YOKTUR"

"Kayıt dışı çalışan işçinin emekli olma hakkı yoktur. Çalışamaz yaşa geldiğinde başkalarının yardımına muhtaç olur. Herhangi bir nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma gelindiğinde malullük aylığından yararlanılamaz. Hayatlarını kaybetmeleri durumunda geride kalan eş ve çocuklar ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar. İşsiz kalması durumunda işsizlik sigortasından faydalanamazlar. Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilirler. Hastalık veya analık durumunda kendisi ve ailesi için istenmeyen durumlarla karşılaşma riski yüksektir. İş kazası ve meslek hastalığına karşı alınması gereken önlemlerden yoksun olarak çalışmak zorunda kalırlar. İş kazası ve meslek hastalığı halinde ise sağlanan haklardan yararlanamama riskleri çok yüksektir. Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda kanunların sağladığı korumadan yoksun olarak daha kötü şartlarda çalışırlar. İhbar ve kıdem tazminatından yoksun kalırlar. Yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan faydalanamazlar. Yapılacak denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarlarda idari para cezası uygulanır. Bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de vardır."

Sigortasız İşci Çalıştıranlara Yönelik Ne Gibi Yaptırımlar Uygulamaktasınız?

"1 SİGORTALIYI 1 AY SİGORTASIZ ÇALIŞTIRDIĞI TESPİT EDİLEN İŞVERENE TOPLAM 11.771 TL İDARİ PARA CEZASI UYGULANMAKTADIR"

"Sadece 1 sigortalıyı 1 ay sigortasız çalıştırdığı tespit edilen işverene toplam 11.771 TL idari para cezası uygulanmaktadır. Yapılan tespitte işçinin sigortasız çalıştırıldığı süre 6 ay ise 41.202 TL, 1 yıl ise 76.518 TL idari para cezası uygulanmaktadır (2020 yılı için geçerli). Ayrıca bu çalışmalara ait primler gecikme cezası ve faiziyle birlikte tahsil edilir.
Bu işyerlerinin yararlanmakta olduğu sigorta prim teşvikleri durdurulur.
Yaşanacak iş kazası ve meslek hastalıkları karşısında devlete ve işçilere karşı ağır idari ve adli yükümlülükler doğar.
Haksız rekabete neden olur ve piyasa dengesinin bozulmasına zemin hazırlar.
Devlet ve özel sektör tarafından sağlanan teşvikler ile hibe ve kredi avantajlarından faydalanılamaz.
Vergi avantajı sağlayan indirim ve gider yazma gibi avantajlardan yararlanma hakkı yoktur.
İşyerinde çalışanların verimliliği ve motivasyonu azalır.
Ölçek ekonomilerden yararlanılamadığından büyüyemezler, marka oluşturma ve pazarda yer edinme şansları azalır."

Kayıt Dışı İstihdam Kamu Yönetimi Üzerinde Ne Gibi Olumsuzluklara Neden Olmaktadır?

"KAYIT DIŞI İSTİHDAM BAŞTA VERGİ VE PRİM KAYBINA NEDEN OLMAKTADIR"

"Kayıt dışı istihdamın kamu yönetimi üzerindeki etkileri başta vergi ve prim kaybına, sosyal güvenlik açığına neden olur. Sosyal güvenlik sisteminde çalışan/emekli dengesinin bozulmasına neden olur. Primsiz ödemelerin artmasına neden olur. Gelir dağılımının bozulmasına ve kaynak dağılımında etkinliğin bozulmasına neden olur. Ekonomide kurumsallaşma eğiliminin azalmasına zemin hazırlar. Ekonomik verilerin güvenilirliğine zarar verir ve ekonomik kararların öngörülen etkileri yaratmasına engel olur."

Çalışanlar Kayıt Dışı Çalışıp Çalışmadığını Nasıl Öğrenebilir ve Nasıl Şikayette Bulunabilirler?

"ÇALIŞANLAR 7 GÜN 24 SAAT ALO 170 ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK İLETİŞİM MERKEZİNİ ARAYABİLİRLER"

"Çalışanların çalışmalarının işverenler tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa sürede öğrenebileceği birçok yol vardır. Bunlar: PTT’den alınan e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr adresinden sorgulama yapılabilir, 7 gün 24 saat “ALO 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi i aranabilir, Telefonun kısa mesaj bölümüne P boşluk TC Kimlik Numarası boşluk Aile Sıra Numarası yazılarak 5502’ye bütün operatörlerden kısa mesaj gönderilebilirler.

Yine il ve ilçelerde bulunan tüm sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine başvurarak da, sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığı ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiği kısa sürede öğrenilebilir. Çalışanlar sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde, ihbar ve şikayetlerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na şu yollarla iletebilir: Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi “ALO 170” i 7 gün 24 saat arayabilirler. En yakın sosyal güvenlik il müdürlüğü veya sosyal güvenlik merkezine şikâyetlerini iletebilirler. Her türlü istek, şikayet, ihbar, görüş ve öneriler CİMER yani Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi üzerinden de yapabilirler.”

Sosyal Güvenlik Rize İl Müdürü Mustafa Bakırcı açıklamalarının sonunda “İşverenlerimizin herhangi bir olumsuzlukla karşılaşmamaları, teşviklerinin yanmaması için kayıtlı istihdama önem vermelerini önemle tekrar hatırlatıyor, kazasız ve bol kazançlı günler diliyorum. Sigortalılarımıza da sigortasız çalışmamalarını işverenleri tarafından sigortalı gösterilip gösterilmediklerini takip etmelerini Sosyal Güvenlik Kurumunun vermiş olduğu hizmetlerden mahrum kalmamalarını dileyerek herkese sağlıklı huzurlu günler diliyorum" dedi.