“Çayda Üretim Devrimi Kurultayı"nda Sonuç ve Talep Bildirgesi Açıklandı

Vatan Partisi Rize İl Başkanlığının öncülüğünde hafta sonu İsmail Kahraman Kültür Merkezinde “Çayda Üretim Devrimi Kurultayı" gerçekleştirildi. Kurultayın sonuç ve talep bildirgesi ise Vatan Partisi Genel Sekreteri Özgür Bursalı tarafından okundu.

Kurultayda konuşan Rize Muhtarlar Derneği Başkan Yardımcısı Mustafa Yıldız, TBMM’ye sunulan ve büyük tepki çeken Çay Kanunu Teklifi’nin altında Rize Milletvekillerinin imzasının bulunmasının can sıkıcı olduğunu belirterek, “TBMM’ye sunulan Çay Kanunu teklifinin altında Rize, Artvin, Trabzon, Giresun ve Ordu Milletvekillerinin imzalarının olması kadar benim canımı sıkan bir şey yok. Düşünebiliyor musunuz? Çayın üretildiği yer Doğu Karadeniz Bölgesi, ana merkezi Rize. Hemen yanı başında Trabzon, Artvin, Giresun ve Ordu. Bu şehirlerin gelir kaynağı bu. Gelir kaynağı ile ilgili vatandaşı, üreticileri daha iyiye götürecek, üreticiyi daha fazla koruyacak bir kanun taslağı beklendiği bir dönemde üreticiyi tamamen özel sektörün eline teslim eden, üreticiye gelecek eksiklikleri, yanlışlıkları engellemeyen, taban fiyattan söz edilmeyen bir kanun taslağının meclise sunulması gerçekten çok acı bir şey ve bununda Rize Milletvekillerinin onayıyla sunulması çok çok daha acı bir şey.” dedi.

Geçmiş yıllarda çayın değerli ve etkili olduğunu, 1 kilo yaş çay satışından elde edilen kazançla 1 kilo zeytinin alınabildiğinden göçü de engellediğini vurgulayan Yıldız, günümüzde ise 1 kilo zeytin alabilmek için 5-10 kilo yaş çay satmanın gerekli olduğunu kaydederek, şöyle konuştu: “Çay, Rize’mizin olmazsa olmazı ama aynı zamanda ÇAYKUR da Rize’mizin olmazsa olmazlarından biridir. Bu sene birinci sürgünde yaşadığımız bir sürgün var. Ne oldu bu sürgünde? ÇAYKUR birinci sürgünde 600 kilo kota açıkladı. Geçen sene de böyleydi ve bu kota miktarı üreticiyi memnun edecek bir miktar. Bunun yanında da tabiat şartlarından dolayı biraz da çay ürününün az verimli olmasından kaynaklanan etkenle sezon sonuna kadar kontenjan uygulanmadı. Böyle bir durum yaşandığında neyi gördük? Daha önceki yıllarda çayı minnet rica ile sattığımız, satışında güçlük çektiğimiz, ödeme fiyatının bir önceki senenin fiyatının altında dahi alındığı bir özel sektörün bu sene devletin açıkladığı taban fiyatın üzerinde çay almasıydı. Bu elbette üreticiler için çok güzel bir şey. Ama ben burada asıl ÇAYKUR’un rolünün ön plana çıkmasını daha çok istiyorum. Demek ki ÇAYKUR isterse gerek zamanı uzatarak, gerek kapasitesini kollayarak kotayı 600 kilo yapabilir ve kontenjanı da hiç koymadan veya daha ılımlı veya yorucu olmayan bir şekilde koyarak çay sezonunu bitirebilir. Bu ÇAYKUR’un deyişiyle bir ayı, 35-40 günü bulabilir. Olsun 50 gün. Yeter ki vatandaşın topladığı çayı satmasına kontenjandan dolayı, kotadan dolayı ÇAYKUR’a vermesini engelleyecek etmenleri ortadan kaldırarak özel sektör ile vatandaş arasında bir tampon bölge oluşturarak çok iyi bir koruyucu olabilir. ÇAYKUR’dan da beklediğim bu. Rize çaysız, çay da ÇAYKUR’suz olmaz. Bu nedenle hem ÇAYKUR’dan hem de devletten çay konusunda daha duyarlı olmasını istiyorum. Geçmiş yıllarda çayın geliri gerçekten değerliydi, etkiliydi. 1 kilo çay ile 1 kilo zeytin alınırdı. Şimdi ise 1 kilo çay ile 1 kilo zeytini kıyaslayın. Arada 10 kat fark var. 10 kat olmazsa da en az 5 kat fark var. Bu da buranın göç vermesinin nedenlerinden birisidir”

Çay üreticisi Ali Yavaş ise, konuşmasında, tarımın bir ülkenin, devletin ekonomik kalkınmasının temel taşı olduğunu belirterek, yeniden bir Milli Kalkınma Hamlesi programının başlatılması gerektiğini kaydetti.

Tarımın bir meslek haline getirilmesi gerektiğini ve tarımın işsizliği önleyeceğini ifade eden Yavaş, çaya gerekli değerin verilmesi gerektiğini kaydetti.

Türkiye’nin bir daha beton yatırımını kaldıramayacağını savunan Yavaş, beton yatırımlarına harcanacak paranın tarıma aktarılmasıyla Milli Kalkınma Hamlesinin başlatılabileceğini ifade etti.

Kurultayda yer alan Rize Ziraat Odası Başkanı Nevzat Paliç, kentte 6 kez çayın sorunları ile ilgili paneller düzenlediklerini belirtti.

1984 yılından sonra çay üretimine başlayan özel sektörün 38 yılda bu yıl birinci sürgün ile beraber toplam 2 sene dışında çay üreticisini mağdur ettiğini kaydeden Ziraat Odası Başkanı Paliç, “Bu yıl birinci sürgünde özel sektörün ÇAYKUR fiyatına çay alması sonucu ÇAYKUR’da kota, kontenjan, bekleme vb. sorunlar yaşanmadı. Birinci sürgünün de 20-25 günde tamamlanmasıyla kaliteli çay işlendiği ve çayın taze taze toplanmasıyla daha az fire verildi” dedi.

Paliç, Dünyada çay üretiminde 5. sırada bulunan Türkiye’nin kişi başı yıllık 4 kilo çay tüketimiyle Dünyada ilk sırada yer almasına rağmen Türkiye’de Türk çayını tercih etmeyen bir zümrenin bulunduğunu, yapılacak çalışmalarla katkısız, ilaçsız olan Dünya’nın en sağlıklı çayı olan Türk Çayını bu zümrenin de içmesinin sağlanması gerektiğini belirtti.

Kaçak çaydan yakalananlar olmasına rağmen ceza alanları duymadıklarını kaydeden Paliç, kaçak çaya karşı caydırıcı bir cezanın verilmesini talep ederek, “Çay İhtisas Gümrüğünden alınan rakamlara göre 22 bin ton çay ithal edilmiş ama bizim hesaplamalarımıza göre ise 50 bin tondan fazla çay ithal edilmiş. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesinin de yer aldığı bir telekonferansta Sri Lanka yetkilisi 39 bin ton çayı Türkiye’ye sattığını söyledi. Bu nasıl bir iş? Kaçak çaya caydırıcı bir ceza verilmeli ama biz kaçak çaydan yakalananları duymamıza rağmen ceza alanları hiç duymadık” diye konuştu.

Paliç, çayın milli ürün ve hassas ürün olması gerektiğini ifade ederek, “Çay Kanunu Teklifi çalışmalarında bulunmamıza rağmen teklifin son hali bizden kaçırıldı. Bakanlığın açıkladığı taslağı okuyunca şaşırdık ve böyle bir kanun taslağını asla kabul edemeyeceğimizi beyanatlarımızla da açıkladı. Çünkü üretici özel sektörün insafına bırakılamaz. ÇAYKUR bizim lokomotifimizdir ÇAYKUR’a zarar verecek bir şey yapılmasın. Bizim tek gayemiz bu. Biz kanun teklifinin düzletilerek üreticinin çaydan geçimini sağlayabilmesi ve burada yaşamını sürdürebilmesini sağlamasını istiyoruz. Üreticiyi mağdur edecek tüm tekliflere dün de karşıydık bugünde karşıyız.” dedi.

Özel sektörün ÇAYKUR taban fiyatı altında çay almayacaklarını belirttikleri sözlü açıklamaların güvensiz olduğuna vurgu yapan Ziraat Odası Başkanı Paliç, “Özel sektörün taban fiyat uygulamasıyla çay almasıyla çaydaki sorunlar ortadan kalktı. Biz bunu talep ediyoruz. Kanunda özel sektörün taban fiyatın altında çay alamayacağının yer almasını istiyoruz. Bu üreticinin hakkı değil mi? Biz bunların yapılmasından yanayız.

Geçmişte sayın valimizin başkanlığında, vekilimizle birlikte Ticaret Odası, Sivil Toplum Örgütlerinin temsilcilerinin de katıldığı bir toplantıda Borsa Başkanı ve Ulusal Çay Konseyi Başkanı dedi ki ‘ÇAYKUR fiyatının altında çay almayacağız’ Bu sözü 2 gün sürmedi. 37 yıldır mağdur ettiniz. İnanamıyoruz ki size. Bunun bir kanun altına alınmasını sabırsızlıkla bekliyoruz. Kendilerine zararı olacak mı olmayacak. Ayın 28’inde TBMM’de Tarım Komisyonu toplanacaktı bu halkın tepkisi ve bizimde beyanatlarımız oldu. Bu şekliyle üreticiler özel sektörün inisiyatifine bırakılamaz. ÇAYKUR özel sektörün hakimiyeti altına bırakılamaz. Fiyat açıklanacaksa bugüne kadar kim açıkladıysa o açıklasın. Bugüne kadar ÇAYKUR, fiyat araştırmasını yapıp bakanlığa sunuyordu. Ve bugüne kadar fiyattan şikayetçi olunmadı. Hep özel sektörün ÇAYKUR fiyatının altından çay almasından şikayetçi olundu. Geçen yıl yaş çay fiyatı destekleme ile birlikte 4 lira iken özel sektör 2,5 liraya çay aldı. Bu fiyata çayı alanlar Ulusal Çay Konseyi’nin üyeleri değil miydi, bunu alanlar o borsanın üyeleri değil miydi? Şimdi onlara teslim olduk. Sonuna kadar mücadeleye varız. Onun için bütün üreticiler çaya sahip çıksın.” şeklinde konuştu.

Son yıllarda Tarım ve Orman bakanı ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ulaşamadıklarını ve görüşme taleplerinin kendilerine iletilmediğini kaydeden Paliç, “Rize Ziraat Odası, Karadeniz’in en büyük odasıdır. Cumhurbaşkanımızın her Rize’ye gelişinde vekillerimizden, il başkanlığından hem yazılı hem sözlü Cumhurbaşkanımızla görüşme talebimiz oldu. Üreticilerimizin sorunlarını sayın Cumhurbaşkanımıza iletmek istedik ancak bir türlü bizi görüştürmediler. Rize’nin tek geçim kaynağı, tek gelir kaynağı çaydır. Rize’de sağlıktan sonra en önemli şey çaydır. Vekili de bununla ilgilenecek, Rize’deki bürokrasisi de bununla ilgilenecek, tüccarı da bununla ilgilenecek, herkes bununla ilgilenecek. Beni ilgilendirmez diyen hiç kimsenin bu memlekette olacağını zannetmiyorum. Çünkü çaydan başka biz bu memlekette hiçbir şey yapamayız. Buna gözümüz gibi bakmalıyız. Çay üreticisinin de lokomotifi ÇAYKUR’dur. Onun da yaşaması lazım. ÇAYKUR’u hiç kimsenin etkisi ve yetkisi altına bırakmamalıyız. Çay Kanununun çıkarılmasını sabırsızlıkla bekliyoruz. Çünkü bu özel sektör vatandaşın güvenini kazanamamıştır. İnşallah bundan sonra üreticiyi mağdur etmezler ve üreticinin güvenini kazanırlar. Ulusal Çay Konseyinde 2 tane çay üreticisi varken 6 tane çay sanayisinden temsilci var. Konseyde üreticiler olarak oy azınlığındayız.” dedi.

Rize Ticaret Borsası Meclis Başkanı Resul Okumuş ise kamuoyunda Çay Kanunu Teklifi hakkında büyük bir bilgi kirliliğinin olduğuna işaret ederek, Çay Kanunu Teklifi hazırlanması sırasında çay fiyatının belirlenmesi ile ilgili görüşlerinin “Ulusal Çay Konseyi görüşünü bildirsin, bakanlık bu görüş üzerinden kararını versin, açıklasın.“ olduğunu belirterek, yine aynı görüşte olduklarını kaydetti.

Çay fiyatının açıklanmasının siyasi bir karar olduğunu belirten Okumuş, “Ulusal Çay Konseyi bununla ilgili bir karar mercii olalım diye böyle bir talebi, böyle bir isteği olmadı. Ulusal Çay Konseyi’nde 2 ÇAYKUR’dan, 2 Ziraat Odalarından, 1 tane Tarım Bakanlığından, 3 özel sektör temsilcisi sanayici ve Rize Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı yer alıyor” dedi.

Borsa Meclis Başkanı Okumuş, Ulusal Çay Konseyi Başkanı da olan eski ÇAYKUR Genel Müdürünün ayrıldıktan sonra Ulusal Çay Konseyi Başkanının ÇAYKUR Genel Müdürünün olması gerektiğini savunduklarına vurgu yaparak, “ÇAYKUR Genel Müdürümüz vekaleten atandığından ‘olmaz’ dedi. Daha sonra asaleten atandığında ise işlerinin yoğunluğu gerekçesiyle kabul edemeyeceğini söyledi. Biz Ulusal Çay Konseyi Başkanının ÇAYKUR Genel Müdürünün olması gerektiğini savunuyoruz.” diye konuştu.

Okumuş, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Kuru çay fiyatlarındaki sıkıntı nedeniyle özel sektör zor durumda kalmıştır. Özel sektör kuru çaya yapılmayan zamlar nedeniyle maliyetler altında satışlar yağmak zorunda kalmıştır. Kuru çay eğer rafta yeterli fiyattan satılmadıktan sonra bu vatandaşa dönmez. Ulusal Çay Konseyi toplumun bütün her kesimini kapsıyor. Burada bir araya gelip üreticinin menfaati, sanayicinin menfaati, herkesin menfaatini temin edecek şekilde fiyat açıklayıp, bunun da siyasi karar olduğundan Tarım Bakanlığı hükümetin de tavsiye kararı olan bu karara bakarak fiyat açıklamasıdır asıl olan budur. Burada bizim kanunda irad edilen konu özel sektörü bağlayıcı fiyat olmasıdır. Burada niye kıyamet kopuyor anlamıyorum. Burada siyaset gütmüyoruz. Tavsiye edilmesi lazım, bakanlık da fiyatı koyması açıklamayı yapması lazım. Çiftçiye rağmen bir şey yapabilecek konumda değiliz. Hammaddeyi çiftçiden alıyoruz. Ama burada bütün mesele Rize’nin çayının değerinde piyasada satılması gerekiyor. Muhtarlardan da Ulusal Çay Konseyine temsilci olması gerekir. Yerel katılım olursa biz o kadar güçlü oluruz. Ayrıştırmaya karşıyım. Geçmişte şekerde yaşandı, çayda da yaşandı. Siyasette kuvvetli olmadığın zaman, siyaset gerekeni yapmadığı zaman nasıl toplumsal tepki göstereceğiz? Yerel olarak güçlü olursak biz güçlüyüz. Biz bunu sağlamaya çalışıyoruz. Muhtarlar da içinde olsun, eksik olan kurumlar varsa çay konseyinin içinde olsun. İlerde geldi siyaset değişti. Diyarbakırlı bir arkadaşımız geldi. Bakışı nasıl olacak? Tarım Bakanlığına gidiyoruz Oranın bakışının nasıl olduğunu çok iyi biliyoruz. Biz burada güçlü olmalıyız, biz burada ayrışmamalıyız. Sanayici de, ziraat odası da, ticaret odası da, ÇAYKUR da hepsi bizim. Burada ayrıştırma ile gücümüzü zayıflatmayalım. Yerelde biz bu işi yapalım, yerelde biz bu işi çözmeye çalışalım. Özel sektör, bakanlık, düşman değil Çay Kanunu Teklifi bizim değil.”

Çayın esas sorununun çay bahçesinde çalışan insanın olmaması olduğunu kaydeden Okumuş, “Çayda yeniden devrim yapılması lazım. Üreticimiz baş tacıdır. Bugün benim köyümde 30 yaşın altında çayda çalışan kişi yok. Şimdi bizim çözmemiz gereken sorun bahçelerde çay toplama işini, işleme işini, bakım işini nasıl yapacağız? Bunlarla ilgili çalışmamız lazım Yoksa 10 sene sonra çay toplayacak işçi bulamayacağız. Çay bahçelerinin toplu işletilmesi ile ilgili çalışmalar yapmamız lazım. Köyleri kooperatifleştirmemiz lazım. Bahçelerin toplulaştırılması, kooperatifleşmesi ve makine ile işlemesiyle ilgili Devlet desteklerinin ve onunla ilgili yapılanmaların yapılması gerekir. Yoksa bu şekilde bu işin uzun sürmesi mümkün değil. Bakın bugün 2 bin lira 2 bin 500 lira kilo başı toplama. 350, 400, 500 lira günlük yevmiye. Köylerde genç insanlar kalmadı. Japonya’daki inceleme gezimizde gördük ki Japonya’da 1940’lı yıllara kadar aynı bizim gibiymiş. Onlar baktı bu şekilde gitmiyor kooperatifleşmeye gitmişler, araziyi işletmesi üzerinden çalışma yapmışlar. Bizim Amerika’yı bir daha keşfetmemize gerek yok. Milli geliri 10 bin doların üzerinde olan çay üreten bütün ülkeler makineleşmeye geçmişlerdir. Bizim de hızlı bir şekilde devlet desteğiyle makineleşmeye geçmemiz, arazilerimizi yeniden tarıma elverişli hale getirmemiz gerekiyor. Bunu da birbirimize düşerek değil ortak hareket etmek suretiyle devleti bu işe kanalize etmemiz gerekiyor. Çay Kanununda biz çayda bir standart fiyat olsun istiyoruz. Bunun altında alımlar olmasın istiyoruz. Kuru çay satılırken de o maliyete göre bir fiyat olsun ÇAYKUR’umuz da zarar etmesin.” dedi.

Okumuş, ayrıca Türkiye’ye gelen çayın resmi rakamlarla örtüşmediğine de vurgu yaparak kaçakçılıkla mücadele edilmesini istedi.

Kurultayda son olarak konuşmacı olan Vatan Partisi Genel Sekreteri Özgür Bursalı, üreticinin baş tacı olduğunu söyledi

Vatan Partisi'nin tarım programını açıklayan Bursalı, çiftçileri söz sahibi olmaya çağırdıktan sonra Kurultayın sonuç ve talep bildirgesini okudu.

Sonuç ve talep bildirgesinde şunlar kaydedildi:

”1- Taban fiyatın altında yaş çay alımı yasaklanmalıdır ve üretici korunmalıdır.

2- ÇAYKUR'un günlük çay işleme kapasitesi en hızlı şekilde arttırılmalı ve yeni fabrikalar kurulmalıdır.

3- Çay fiyatlarını belirleme yetkisi Ulusal Çay Konseyi’ne verilmemelidir. Fiyatlar doğrudan üreticiler ve devlet tarafından belirlenmelidir.

4- Ruhsatsız bütün üretim alanları ruhsatlandırılmalı ve üretim teşvik edilmelidir.

5- Gübre alımı-satımı ve dağıtımı ÇAYKUR’a devredilmelidir.

6- Çaylıkların yenilenmesi planlı olarak, devlet desteği ile yapılmalıdır.

7- Yenileme yapılacak çay arazileri için doğal afetlerden korunmak amacıyla Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü ile birlikte hareket edilmeli.

8- Çay Kanunu tasarısındaki yeni çay borsalarının kurulma talebi geri çekilmelidir. Çay borsası Rize'de olmalıdır.

9- Sözleşmeli tarımdan vazgeçilsin.

10- Mevsimlik işçiler kadroya alınsın.

11- Milli servetimiz olan Türk çayının değeri korunmalı, çayın kaçak olarak yurdumuza girişi, dağıtımı ve satışının engellenmesi için tedbirler alınmalıdır.”

İLGİLİ HABERİMİZ

ÇAYÜDAD Başkanı Mavi: Çay Kanun Taslağını Kılcal Damarlar mı Hazırladı?