Amonyum Nitrat gübresinin yasaklamasının ardından, Sakarya Üniversitesi öncülüğünde patlamayan gübre üretildi. Terörle mücadelede etkin rol oynaması beklenen gübre, bir çok testten başarıyla geçiyor.
Sakarya Üniversitesi Teknokent bünyesinde, Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümünden Prof. Dr. Salih Zeki Yıldız öncülüğünde kurulan Tarım Kimya ve İleri Teknolojileri Şirketi (TARVİT) önemli bir başarıya imza attı. Çiftçilerin ürünlerinde kullandığı Amonyum Nitrat gübresinin, bomba yapımında sıklıkla kullanılmasının ardından yasaklanması Türk profesörleri de harekete geçirdi. Gübrenin yasaklanmasının ardından çalışmalarına başlayan Prof. Dr. Salih Zeki Yıldız patlamayan gübre üretmeyi başardı. Sıvı halde bulunan gübre yanmazlık testlerinden başarıyla geçti. TARVİT olarak faaliyet alanlarının özellikle Türkiye'de eksikliğini duydukları tarım kimyasalları konusu olduğunu ifade eden Yıldız, "Tarım kimyasallarında bitki besleme tarafında faaliyet göstermekteyiz. Özellikle Türkiye'de ithal edilmekte olan bitki besi, mikro besi gübrelerini hazırlamak üzere ve bunla birlikte ilintili faaliyetleri göstermek üzere kurulduk" dedi.
"PATLAMAZLIK VEYA YANMAZLIK ANA UNSURUMUZ OLARAK ORTAYA ÇIKIYOR"
Amonyum nitrat gübrelerinin patlayıcı olarak kullanılması sebebiyle problem olduğunu ifade eden Salih Zeki Yıldız, "Bu problemde, patlamayan bir gübre yapabilir miyiz noktasından hareket ettik. Bugün yeni nesil azot gübresi olarak ifade edebileceğimiz bir gübre hazırladık. Bu yüzde 50'lik sıvı gübre çözeltisi olarak bulunuyor. Özelliklerini yeni nesil gübre olarak ifade edebiliriz. Patlamazlık veya yanmazlık ana unsurumuz olarak ortaya çıkıyor. Ancak şunu da gördük ki, yeni nesil gübrelerde sıvı gübreler daha revaçta. Daha kolay kullanım sağlanıyor, daha da etkin özellik gösteriyor. Yapraktan ve topraktan uygulanabilirliği özellikle gübrenin kullanılabilirliğini artırıyor. Tamda bunların tamamını içerisine alacak bir yeni nesil gübre dizayn ettik ve bunu da ticarileştirmek üzereyiz. Saha denemeleri yaptık, mikro anlamda laboratuar denemeleri yaptık, bunlardan çok güzel sonuçlar aldık" diye konuştu.
"ORTAYA ÇIKAN SIKINTIYI GİDERMEK İSTİYORUZ"
Türkiye'de özellikle amonyum nitratın yasaklanmasından sonra ortaya çıkan problemi bir nebze giderebilmeyi hedeflediklerini ifade eden Yıldız, "Burada bu işlemleri yaparken, birde bir sorunla karşılaştık. Türkiye'de kullanılan azotlu gübrelerde, azotlu gübrelerin yaklaşık olarak toprakta verimliliği ve bitki tarafından alınabilirliği yüzde 20-30 arasında. Diğer birçok unsur azotlu gübrelerin bozulmasına sebep oluyor. Bunların bir kısmı da azot yiyen bakteriler olarak toprakta bulunan bakteriler. Bunlar içinde son zamanlarda azot inhibitörleri kullanılıyor. Bunlar için bazı kimyasallar tescillenmiş durumda. Özellikle burada ki asıl amaç, gübrenin fazla kullanımını önlemekti, az miktarda kullanarak etkinliği sağlayabilecek bir gübre tasarlamaktı. Bunun için çeşitli unsurlar ortaya koyduk, formülasyonlarımız ile bunların öngördük. Bunlardan bir tanesi, toprağın taşıyıcı olması ve kullandığımız gübreyi toprağa tutundurarak uzun süre bitkiler tarafından kullanımını sağlamaktır. Zaten buda en önemli unsurlarımızdan biri. Bir diğer unsur olarak ise, topraktaki azot yiyen bakterileri engelleyecek bazı kimyasallar ile bunun uzun süre bitkiler tarafından kullanımını sağlamaya etkin. Hem toprakta hem yaprakta kullanılabilecek sıvı bir yeni nesil azot gübresi. Saha uygulamalarımızdan çok güzel sonuçlar alıyoruz, ileride de çok güzel sonuçlar ile karşılaşacağımızı da umuyoruz" ifadelerini kullandı.
"BU GÜBRE TERÖR OLAYLARINDA KESİNLİKLE KULLANILAMAYACAK"
'Başarılı olursanız terörle mücadelede nasıl bir fayda sağlayacak?" sorusuna ise Zeki Yıldız, "Yüzde 50 sıvı pozisyonunda, bir çözelti pozisyonunda hazırlanıyor. Ancak katı, likit kristal dediğimiz, iyonik likit denilen bazı kimyasallar kullanıyoruz. Bunlar zaten bor ile hazırlamış olduğumuz kimyasallar. Bunlar kendimize özel patentli kimyasallarımız. Bunlar ile birlikte biz yeni unsur olarak formüle etmiş durumdayız. Burada öngördüğümüz şey, bu çözelti katılaştırılsa bile zaten katılaştırılamıyorlar, jelleşiyorlar. Katılaştırılabilse bunların patlayıcı olarak kullanılamaması. Hatta laboratuar ortamında yapmış olduğumuz yanmazlık denemelerinde çok güzel, çok etkili sonuçlar elde ettik. Dolayısıyla katılaştırılamayan, patlamayan bir gübre olacağını düşünüyoruz. Bunla ilgili henüz testlerimiz bitmemiş durumda ancak patlama testlerini yaptığımızda tamamen gönlümüzde rahat bir şekilde terör olaylarında kesinlikle kullanılamayacak bir azotlu gübre yapmış olacağız" cevabını verdi.
( Refik Fidan - Burak Can Tokyürek/İHA)