Anayasamızın 50'nci maddesinde dinlenmek anayasal bir hak olarak hüküm altında alınmıştır.
Diğer bir deyişle, "Dinlenmek, çalışanların hakkıdır."
Ara dinlenmesi hem işçinin dinlenmesi hem de çalışmanın sağlıklı ve verimli sürdürülebilmesi için açısından oldukça önemli bir haktır.
Gün içerisinde iş saatlerinin bir kısmında işçilerin yemek ihtiyacı, dinlenme ihtiyacı gibi temel gereksinimlerini karşılayabilmeleri açısından önem arz etmektedir.
Ara dinlenmesi, günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle çalışanlara verilen dilenme süresi olarak tanımlanır.
Ara Dinlenme Süreleri
4857 sayılı İş Kanunu madde 68'de ara dinlenme süreleri düzenlenmiş olup;
· 4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika,
· 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dâhil) süreli işlerde 30 dakika,
· 7,5 saatten fazla süreli işlerde 1 saat, ara dinlenmesi verilir.
Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız olarak verilir.
Kanun ile belirlenen ara dinlenme süreleri, iş gününde uygulanması gereken en az süreyi ifade etmektedir.
Diğer bir anlatımla, işçi lehine olacak şekilde ara dinlenme süreleri arttırılabilir.
İşçilere Duyuru
Günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işyerlerinde işçilere uygun araçlarla duyurulmalıdır. İşveren, işçilerin çalışma süreleri ile ara dinlenme sürelerini uygun araçlarla belgelemek zorundadır.
Ara dinlenme süresinin verilmemesinin yaptırımlarından biri idari para cezasıdır. Eğer işveren işyerinde ara dinlenmesi uygulamazsa 2024 yılı için 14.739 TL idari para cezası ile karşılaşacaktır.
Diğer yandan ara dinlenme sürelerinin uygulanmaması işçi açısından çalışma şartlarının uygulanmaması anlamına geldiğinden işçiye haklı nedenle fesih imkanı verecektir.
Ara dinlenme süreleri çalışma süresinden sayılmamaktadır.
Diğer bir ifadeyle günlük çalışma süresi tespit edilirken ara dinlenmede geçen süreler düşülerek fiili çalışma süresine ulaşılmalıdır.
Çalışma Süresi
İş Kanunu uyarınca haftalık normal çalışma süresi 45 saattir. Eğer bir işyerinde 45 saatlik süre haftanın 6 günü çalışılarak dolduruluyorsa günde 7,5 saat fiili çalışma yapıldığı anlamına gelir.
Örneğin, işyerinde 08:30 – 17:00 saatleri arasında çalışılıyorsa ve 12:00 – 13:00 saatleri arasında ara dinlenmesi uygulanıyorsa, bu işyerinde fiilen 7,5 saat çalışıyor demektir.
Çünkü 08:30 – 17:00 saatleri arasındaki 8,5 saatlik sürenin içerisinde 1 saatlik ara dinlenmesi bulunmaktadır. Bu işyerinde haftanın 6 günü aynı şekilde çalışılıyorsa haftada 45 saat çalışma yapılacak olup fazla çalışma gündeme gelmeyecektir.
Aynı örnekte eğer işyerinde ara dinlenmesi uygulanmasaydı işyerinde haftalık 51 saat çalışılmış olacağından 6 saatlik fazla çalışma gündeme gelecekti.
Sonuç olarak işçilerin dinlenme hakları hem de işverenlerin ek yaptırımlar ile karşılaşmamaları bakımından ara dinlenme sürelerine dikkat edilmesi gerekmektedir. Hem işin sürdürülebilirliği hem de işçinin sağlığı açısından ara dinlenme süreleri göz ardı edilmemelidir.