Seçim öncesinde sıkça gündeme getirilen bir konu 'bedelli askerlik'ti. Milyonlarca genç, bedelli askerlik talebinde bulunmuş, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan ise 'seçim sonrası görüşebileceklerini' ifade etmişti.
Seçimlerin ardından uzun bir süredir gençlerin beklentisi olan bedelli askerlik yeniden gündeme geldi. Nitekim dün, AK Parti Grup Başkanvekili sayın Bülent Turan, bedelli askerlikle ilgili düzenleme hakkında basın toplantısı düzenledi. Bedelli askerlik düzenlemesinin Meclis Başkanlığı’na sunulacağını, düzenlemede 25 yaş sınırı, 28 gün askerlik süresi ve 15 bin lira bedel öngörüldüğünü açıkladı. Bedelli askerlikten yararlananlar 28 gün temel askerlik eğitimine tabi tutulacaklar. Bedelli askerlikten 31 Aralık 1993 öncesi doğanlar yararlanacak. Yurt dışında bulunan vatandaşlarımız için 2000 Euro'luk bir bedel söz konusu olacak ve uzaktan eğitim ile bir eğitim almış olacaklar. Kamu çalışmaları ücretsiz izinli sayılacak.
Öncelikle belirtilelim ki '25 yaş-15 bin TL-28 günlük askerlik hizmeti' henüz tasarı aşamasında. Bu konu TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek ardından da Meclis Genel Kurulu’na gelecek. 28 günlük askerlik hizmetine yönelik düzenleme öncelikle komisyonun, daha sonra da Meclis Genel Kurulu'nun takdirinde olacak.
Gençler ne istiyor
Bedelli askerlik ile ilgili bekleyen sayısının 1 milyon 250 bin kişinin üzerinde olduğu söyleniyor. Özellikle iş ve mesleki düzenlerini sağlamış, eğitimlerini ve kariyer planlarını devam ettirenlerin bedelli askerliği tercih ettikleri görülüyor. 25 yaş ve 15 bin TL öngörüsüyle beraber 28 günlük askerlik hizmeti sosyal medyada çokça eleştirilen bir konu oldu.
Elbette devletin ve TSK’nın ihtiyaçları doğrultusunda bir düzenleme yapılacak. Ancak burada gençlerin bizlere ilettikleri taleplerini dile getirmek istiyorum.
Bedelli askerlik müjdesi bekleyen birçok genç, zaten altı ay yapılan askerlik süresinin çalıştıkları işyerinden ayrılmamak için bedelli askerliği tercih ettiklerini, 28 günlük askerlik süresinin zorlayıcı olacağını, özellikle 28 günlük askerlik süresince bedelli askerlik nedeniyle iş ve istihdam düzenlerinin bozulacağını belirtiyorlar.
Bir önceki bedelli askerlikte fiilen askere gidilmeden askerlik yapılmış sayılmıştı.
Belki yine bu yönde ihtiyaçları karşılamak üzere ya fiilen askere gidilmeden askerlik yapılmış sayılması ya da uzaktan eğitim veya hafta sonlarında en yakın askeri birlikte temel eğitimi alabilecek şekilde bir düzenleme düşünülebilir.
Kıdem tazminatı ne olacak?
Bu durum, işverenler açısından da bu konu merak konusu oldu. “Bedelli askerlik yapmak için işten uzaklaşacak/ayrılacak çalışanların hakları neler olacak? Kıdem Tazminatı alınabilecek mi?” veya “28 günlük askerlik süresinde ücretsiz izin, yıllık izin gibi seçenekler kullanılabilecek mi?” gibi soruların cevapları merak ediliyor.
Yapılan açıklamalarda, kamuda ve özel sektörde çalışanların askerlik hizmeti noktasında müracaat etmeleri durumunda bu kanun kapsamında değerlendirileceği ve kendilerinin ücretsiz izinli sayılacakları, iş sözleşmelerinin fesholmayacağı, 28 günlük temel askerlik eğitimini yerine getirebilecekleri belirtiliyor.
Tasarıda düzenlendiği gibi çalışanların ücretsiz izinli sayılmaları veya daha önceki bedellide olduğu gibi fiilen askerlik yapılmaması durumunda kıdem tazminatına hak kazanılmayacağını belirtelim.
Ancak bu şekilde ücretsiz izinli sayılma söz konusu olmazsa “28 günlük” fiilen askerlik yapılması halinde, çalışan 1 yıl ve daha fazla kıdeme sahipse çalışma şartını sağlamışsa askerlik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirebilir ve kıdem tazminatı alabilir. Yani, 28 gün temel askerlik hizmeti yapılması durumunda fiili bir askerlik hizmeti gerçekleşeceğinden, kıdem tazminatına da hak kazanılacaktır.
1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi'ne göre; “c) Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumu” kıdem tazminatı almaya hak kazanılan hallerden biridir. Ancak, ancak ihbar tazminatı alamaz.
Muvazzaf askerlik bittikten sonra iki ay içerisinde çalışan eski işine dönmek için işverene başvuru yapabilir. Böyle bir başvuruda işveren, eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Çalışanı işe alabilecek durumda olmasına rağmen, işe almayan işveren, eski çalışanına üç aylık ücret tutarında tazminat ödemekle yükümlü olacak.