Her yıl 10-16 Mayıs arası Engelliler Haftası olarak bir dizi program ve etkinlikle kutlanıyor. OECD-AB ve Türkiye verilerine göre, dünya nüfusunun yaklaşık %15'ine karşılık gelen yaklaşık 1 milyar, ülkemizde ise doğuştan veya sonradan çeşitli nedenler engelli hale gelen yaklaşık 9 milyon özel birey var.
Onlar özel bireyler toplumun vicdanında yaşayan ve seslerini duymak, acılarını ve mutluluklarını hissettiğimiz yavrularımız. 20 yıl önce, 20 yıl sonra hayatlarında neler değiştiğini görmek için onlara dokunmak, onlarla yaşamak gerekiyor. AK Parti hükümetleri döneminde başta engelliler olmak üzere toplumun yoksul kesimlerine ciddi kaynak transferleri yapıldı. Engelli hakları üst seviyede gündemde tutularak yasal mevzuatta değişiklik yapıldı.
Bu kadar yapılan hizmete rağmen onlar için daha yapacak çok şey var. Özellikle engelli sivil toplum örgütleri, gönüllüleri, engelli bireylerimiz ve aileleri ile daha fazla dayanışmak ve onların talepleri ve beklentilerine yoğunlaşmamız gerekmektedir. Özellikle yerel Yönetimlerce hayata geçirilecek ailelerin çarşı, Pazar ve diğer günübirlik durumlarda özel çocukları kısa süreli bırakılabilecekleri özel bakım merkezleri, engellilere ve ailelerine yönelik sosyal tesisler ve hayat okulu gibi eğitim ve yardımlaşma merkezleri ile sokaklar, konutlar, toplu taşım araçlarının engellilere uygun tasarlanması hayatı kolaylaştıracaktır. Engellileri ve ailelerini dikkate aldığımızda engellilere yapılan her dokunuş, her güzel hizmet toplumsal memnuniyeti artıracaktır.
Engellilerin yaşam kalitesinin yükseltilmesi, iş ve istihdamda daha fazla yer bulabilmelerinin sağlanması, engelli sivil toplum örgütleri ve yapılarında yer alıp toplumsal konulara daha aktif katılmaları, üretimde daha fazla yer almaları için son yıllarda yapılan düzenlemeleri takdirle anmak lazım. Engelli istihdamında yaşanan sorunların çözümleri, kamuda engellilerin daha fazla istihdam edilmeleri, bir çok alanda engelli bireylere sağlanan hak ve yardımlar, engellilerle ilgili farkındalığın artması son 20 yılın kazanımları.
Bu köşede de en fazla kaleme aldığımız konuların başında engellilere yönelik konu başlıkları yer alıyor. Son yıllarda engellilerimiz için getirilen veya iyileştirilen düzenlemelere bakıldığında; Engelliler için Gelir vergisi, ÖTV, MTV, KDV ve Gümrük vergilerinde sağlanan avantajlar, SGK prim teşviki, evde bakım parası, Alo 183 Sosyal Destek Hattı yardımı, 2022 engelli aylığı desteği veriliyor. Ayrıca bazı belediye meclislerinde alınan kararlar doğrultusunda Engelli bireyler için toplu taşıma araçlarında (ücretsiz veya indirimli) ve su faturalarında, Devlet Demiryolları tarafından ana hat yolcu trenleri ile yapılacak seferlerde, THY tarafından tüm iç ve dış hatlarda, Türkiye Denizcilik İşletmelerine ait kruvaziye seferler ve iç hatlarda çeşitli oranlarda indirim uygulanıyor.
Her ailede ilgiye, paylaşmaya, kaynaşmaya, anlaşılmaya, sevgiye ve kendini ifade hakkına ihtiyaç duyan bir engelli var mutlaka. Engelliler herkes gibi çalışmak, üretmek, ekonomik bağımsızlığını kazanmak ve kaynaşarak toplumun bir parçası olmak istiyorlar. İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdür. Engelli istihdam eden işverenlere sigorta prim teşviki ve engelli bireylere de vergi indirimi uygulanmaktadır.
Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı şekilde hayatını sürdürmek durumunda kalan engellilere ve ailelerine Elektrik Fatura Bedeli ve Kesintisiz Güç Kaynağı Desteği sağlanmaktadır.
3294 sayılı Evde Bakım Yardımı almayan, kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastaların yaşadığı haneler elektrik indiriminden faydalanabilmektedir.
Engelli vergi indirimi alınması durumunda erken emeklilik veya şartları sağladıkları takdirde malulen emeklilik hakkından yararlanılabiliyor. Malulen emeklilik için En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün prim ödenmesi ve çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında kaybetmesi gerekmektedir. Engelli vergi indiriminde ise, yüzde 40 ve üzeri engelli rapor olan 4/a sigortalılarının Maliye İdaresinden Engelli Vergi İndirimi yazısı alınması gerekmektedir.
Özel bakım merkezlerinden engelli sağlık kurulu raporunda "tam bağımlı engelli birey" olduğu belirtilen ve her türlü gelirler toplamı esas alınmak suretiyle hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık gelir tutarı, asgarî ücretin aylık net tutarının 2/3'ünden daha az olan engelli bireyler "Ücreti Bakanlık Tarafından Karşılanan Engelli" statüsünde hizmet alabilir. Bu statüde merkeze yerleştirilen engelli bireylerin tüm giderleri (bakım ücreti ödemesi, harçlık, giyim yardımı) Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından karşılanmaktadır.
Evde bakım desteği engelli bireylerin kendisine değil, bakımını üstlenen akrabası, vasisi gibi üçüncü kişilere verilmektedir. Evde bakım aylığı, bir evde kişi başına düşen ortalama maaş gelir miktarının, asgari ücretin aylık net miktarının üçte ikisinden daha az olan kişilere Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nca ödenen destek parasıdır. Evde bakım desteği parası başkasının yardımı ve bakımı olmadan, gündelik hayatını devam ettirmesi mümkün olmayan, yeme-içme, insani ihtiyaçlarını tek başına gideremeyen, engellilere verilecek engelli sağlık kurulu raporlarında 'Ağır Engelli' raporu bulunanlar için ödenmektedir.
Engelliler için ne yapsak azdır, toplumsal yardımlaşma ve dayanışma ile onların hayatlarını kolaylaştırmak zorundayız.