Deveyi boğazlamada sünnet olan “Nahr” dır. Nahr: Devenin boynunun alt tarafında göğsünün yanında bulunan
damarları kesmektir.
Bir kimse besmele çeker fakat kurbanı kesmeye niyet etmezse, helal olmaz. Kesilen hayvanın etinden yemenin helal oluşu ancak üzerine besmele çekildiği zamandır.
Kadının kestiği helaldir. Boğazlanan hayvanın besmele ile helal olacağını bilen çocuk ve delinin kestiği helaldir.
Fıkıh kitaplarımızda zikredildiği üzere “Hayvan boğazlama”nın manası: Nefes borusunu, yemek borusunu ve bu iki boruyu araya alan iki şah damarını kesmektir. Bu dört şeyden hangisi olursa olsun, üçünü kesmek şerî kesim için yeterlidir. Müslüman bir kimsenin kestiği hayvanı yemek helaldir.
İslam diyarında yaşayan zimmî veya küfür diyarında yaşayan harbî bir ehl-i kitabın kestiğinin yenilmesi caiz ve helaldir. Allâh-u Teâlâ şöyle buyuruyor:
“Kendilerine kitap verilenlerin taamı sizin için helaldir.” (Mâide Sûresi:5) Bu ayetteki “Taam”dan maksat; ehl-i kitabın kestikleridir. Çünkü boğazlanan hayvanlar dışında mutlak taam, hangi kâfire ait olursa olsun helaldir.
ALLAH’IN İSMİNDEN BAŞKASI OLMAZ
Ehl-i kitaptan biri, Allâh-u Teâlâ’nın isminden başka bir ismi, boğazlanan hayvan üzerine zikrederse helal olmaz. Örneğin Hristiyan biri “Mesih adına” dese veya Yahudi biri “Uzeyr adına” dese helal olmaz. Kadının kestiği helaldir. Boğazlanan hayvanın besmele ile helal olacağını bilen çocuk ve delinin kestiği helaldir.
Dilsizin veya sünnetsizin kestiği helal olur. Puta tapanın kestiği hayvan helal olmaz. Çünkü o müşriktir. Ateşe tapanın kestiği helal olmaz.
ŞARTLAR SAĞLANIRSA YENİR
İslam dininden dönen mürtedin kestiği helal olmaz. Çünkü bunların muayyen bir dini yoktur. Mürted, Hristiyan veya Yahudi olsa da, o dinden sayılmaz. Hristiyan, Yahudi olsa veya Yahudi Hristiyan olsa yahut mecusi (ateşe tapan) Hristiyan veya Yahudi, olsa intikal ettikleri dinden sayılırlar ve ehl-i kitap oldukları için (şartlar dâhilinde) kestikleri yenir. İster Müslüman olsun ister ehl-i kitap, besmeleyi kasten terk edenin kestiği yenilmez. Allâh-u Teâlâ şöyle buyuruyor: “Üzerine Allâh’ın adı anılmayanlardan yemeyin.” (En‛âm Sûresi:121)
Eğer yanlışlıkla veya unutarak besmele çekmeyi terk etmişse, kestiğini yemek helaldir. Peygamber Efendimiz (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmuştur: “Muhakkak ki Allâh-u Teâlâ ümmetimden hata ve unutmanın sorumluluğunu kaldırmıştır.” (İbni Mâce, Talak:16, no:2043, 1/659)
NİYET EDİLMESİ LAZIM
Hayvanı keserken: ((Bismillahi Allahu Ekber)) “Allâh’ın adıyla (bu kurbanı kesiyorum). Allâh en büyüktür” demek müstehabtır. Bakkâlî (Rahimehullâh): ((Bismillahi Vallahu Ekber)) demek müstehabtır demiştir.
Bir kimse besmele çeker fakat kurbanı kesmeye niyet etmezse, helal olmaz. Kesilen hayvanın etinden yemenin helal oluşu ancak üzerine besmele çekildiği zamandır. Şayet hayvanı keserken başka bir işe başlamak için besmele çekerse, helal olmaz.
BAŞKA BİR ŞEY ZİKREDİLEMEZ
((Vav)) harfi bağlacıyla atfetmeksizin, bitiştirerek Allâh-u Teâlâ’nın ismiyle beraber başka bir şey zikretmesi mekruhtur. Yani: “Allâh’ın adıyla (bu kurbanı kesiyorum). Muhammed (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) Allâh’ın elçisidir” demesi mekruhtur. Şayet: “Allâh’ın ve Allâh’ın elçisi Muhammed (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem)in adıyla” diyerek hayvanı keserse helal olmaz.
HİÇBİR ORTAĞI YOKTUR
Bir kimse hayvanı keserken:
“Allâh’ın ismiyle (bu kurbanı kesiyorum). Allah’ım falanın kurbanını kabul et” derse mekruh olur. Böyle demekle başkası besmeleye ortak edilmiş olmaz. Bu nedenle haram değil, mekruhtur.
Şayet bu sözü hayvanı kesmek için yatırmadan veya besmele çekmeden önce yahut hayvanı kestikten sonra söylerse mekruh olmaz. Çünkü Peygamber Efendimiz (Sallâllâhu Aleyhi ve Sellem) kurbanını kesmek istediği zaman şöyle derdi: “Bu, Sendendir ve Senin içindir. Namazım, kurbanım, hayatım ve ölümüm, âlemlerin Rabbi içindir. Onun hiçbir ortağı yoktur. Bununla emrolundum. Ben Müslümanların ilkiyim. Allâh’ın ismiyle (bu kurbanı kesiyorum). Allâh en büyüktür.” (Şeyhzâde, Mecme‛u’l-enhur, 4/155)
ÜMMETİMDEN KABUL BUYUR
Sonra kurbanını keser ve şöyle derdi: “Allâhım! Bunu senin birliğine ve benim tebliğ görevimi yaptığıma şehadet eden ümmetimden kabul buyur.” (Şeyhzâde, Mecme‛u’l-enhur, 4/155) Bir kimse bir koyunu kesmek için besmele çekse, sonra bu besmele ile başka bir koyunu kesse o kesilen hayvan haram olur. Zira besmele önceki koyunu kesmek için çekilmiştir.
Bir kimse elindeki bıçakla koyunu kesmek için besmele çekse, sonra bıçağı değiştirip o koyunu kesse, helal olur.
TAM ZİKİR OLMALIDIR
Kesilecek olan hayvan üzerine çekilen besmelede şart, söylenen sözün tam bir zikir olmasıdır. Bir kimse: “Allâhım! Beni affet dese” ve hayvanı kesse helal olmaz. Çünkü bu, bir duadır, halis bir zikir değildir. Bir kimse besmele kasdıyla, “Elhamdülillâh” veya “Sübhânellâh” dese, helal olur. Çünkü bu sözler halis zikir olduklarından, besmelenin yerini tutarlar.
BOĞAZ İLE GÖĞSÜN ARASI
Deveyi boğazlamada sünnet olan “Nahr” dır. Nahr: Devenin boynunun alt tarafında göğsünün yanında bulunan damarları kesmektir. Bu bölüm üzerinde et yoktur. Boynun diğer bölümünde ise et vardır.
Sığır ve koyunu boğazlamada sünnet olan “Zebh”dir. Zebh: Boğaz ile göğsün arasındaki yerden kesmektir. Yani boynun, ister çeneye yakın olan yerinden ister orta yerinden kesmektir. Çünkü bu hayvanların boğazlarının her tarafı, et bakımından aynıdır.
KESİM ELLE YAPILMALI
Deveyi “Zebh” etmek, sığır ve koyunu “Nahr” etmek mekruhtur. (Şeyhzâde, Mecme‛u’l-enhur)
Soru: Makinayla yapılan hayvan kesimi caiz midir?
Cevap: Kesim öncesi, kolay yatırılması için bazı aletlerden istifade edilebilirse de, kesimin mutlaka elle ve besmeleyle yapılması gerekir.
Nitekim kasaba yardım etmek için elinden tutanın dahi besmele çekmesi şart iken, makine kesimine nasıl müsaade edilebilir?
Soru: Tavuk kesimi de aynı mıdır?
Cevap: Evet aynıdır. Zira fıkıhlarımızda beyan edildiği üzere; üst üste kafaları sıralanan tavuklara bir besmele çekilip kesilseler, bu ancak birincisini helal eder, diğer ikisi helal olmaz.
Dolayısıyla yolma gibi işlemler, cihazlarla yapılabilirse de kesim mutlaka elle yapılmalıdır. Zira her bir canlının hayatı, mutlaka Allah adıyla çıkmalıdır.
VADELİ KURBAN ALINABİLİR
Soru: Vadeyle kurban almanın hükmü nedir?
Cevap: Tek fiyat üzere anlaşılması halinde caizdir.
Soru: Kredi kartı ile kurban alınır mı?
Cevap: Vaktini geçirip faize sokmamak şartıyla caizdir.
Soru: Daha ucuz olsun diye uzak memleketlerde kesmenin hükmü nedir?
Cevap: Durumları müsait olmayanlar için, güvenilir vekillere vekalet vermeleri şartıyla uygundur. Zenginler için de caizse de etraflarında bulunan fakirleri mahrum bırakmamak ve Allah yolunda cimrilik yapmamak için, pahalı da olsa yurtlarında kesmelidirler.
İLETİŞİM VASITALARI KULLANILABİLİR
Soru: Vekalet hangi lafızla ve hangi yolla verilir?
Cevap: “Ben seni kurbanımı kesmeye vekil ettim” demek yeterli olur. Satın almaya vekil etmek de, kesim vekaleti için yeterlidir. Bu vekaleti yüz yüze verebileceği gibi, mektup ve telefon gibi vasıtaları da kullanabilir.