5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun 71. maddesine göre memur emeklisi ile eşi arasında 30 yaş ve daha fazla fark varsa ve evlilik süresi 10 yıldan az ise dul kalan eşe yarısı kadar aylık verilir. SSK ve Bağ-Kur emeklileri ve dulları için böyle bir kural yoktur. Bu konudaki sıkıntısını okuyucularımızdan Zerrin Durur şöyle anlatıyor: “1919 doğumlu olan eşim emekli olup aramızda 31 yaş farkı var. Ben 1950 doğumluyum, 18 yıllık evliyiz. Vefatı durumunda ben ne kadar dul maaşı alırım?”
Zeynep Hanım, 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu’nun 71’inci maddesine göre; “İştirakçi karı veya koca eşinden 30 yaş veya daha büyük ise ölümünde eşine yarı nispetinde aylık bağlanır. Ancak evlenme akdi en az 10 yıl evvel yapılmış veya çocukları olmuş ise bu indirme yapılmaz. Emekli olduktan sonra evlenenler hakkında dahi aynı hükümler uygulanır” denilmektedir.
Sizinle eşiniz arasında 30 yaştan fazla fark var ama evlilik süreniz 10 yıldan fazla olduğundan herhangi bir azalma olmadan, (Allah uzun ömür versin) eşinizin vefatı halinde aşağıdaki oranlarda aylığınız olacak.
AYLIĞIN YARISI KESİLİR
5434 sayılı Kanun’un 68. maddesine göre;
1- Dul karı ve koca tek başına aylık alıyorsa vefat edenin aylığının yüzde 75’ini, aylık alan yetimi varsa yüzde 50’si oranında,
2- Kendisi emekli, adi malüllük, vazife malüllüğü aylığı alan veya iştirakçi olan dul eşe ise yüzde 50 oranında dul aylığı bağlanarak ödenir.
Bu kurala göre de siz memur emeklisi değilseniz ve aylık alacak çocuk yoksa eşinizin aylığının yüzde 75’ini alacaksanız. Değilse yüzde 50’sini alacaksınız.
ÜCRETLERİ SSK'YA DÜŞÜK BİLDİRİLENLER İŞİ BIRAKABİLİR
Ali Bey, 2 bin 350 lira net aylığım var. İşverenim sigorta primimi asgari ücretten yatıyor. İşverenimi sigorta primimi düşük ödediği için şikayet etsem -20 yıldır çalıştığım iş yerimde emekliliğime de 16 ay var- geriye dönük sigorta primlerimi yüksek ödetme şansım var mı? Ödenirse emekli maaşıma yansır mı? (Ali Karagör)
Ali Bey, işvereniniz ücretiniz daha yüksek olduğu halde ücretinizi daha düşük rakamlardan SGK’ya bildiriyorsa isterseniz bu sebeple (4857/24-II gereğince) hemen işi bırakabilirsiniz. Ayrıca işverenden kıdem tazminatınızı isteme hakkınız da var. Bunun için önce noterden ihtarname göndermenizi tavsiye ederim. Ayrıca 5510 sayılı Kanun’un 86’ncı maddesine göre iş yerinde çalışırken veya iş yerinden ayrılma tarihinden itibaren beş tam yıl içinde iş mahkemesinde “hizmet tespit davası” açabilirsiniz. İsterseniz da dava açmadan evvel konuyu SGK müfettişlerine (veya Alo 170) şikayet edip, müfettişler marifetiyle iş yeri kayıt ve belgeleri (varsa banka ödeme belgeleri) inceletip, mahkemesiz de tespit ettirebilirsiniz.
Ama müfettişler kayıt incelemesi ile en fazla geriye doğru 10 yılı inceleyebilirler. 20 yılın tamamı için mutlaka dava gerekir. Hizmetlerinizi daha doğrusu gerçek ücretlerinizi gerek mahkeme gerekse de müfettişler marifetiyle tespit ettirip gerçek rakamlara çıkarttırırsanız tabi ki alacağınız emekli aylığı öncekine göre çok daha yüksek olacaktır.
Son olarak, açacağınız hizmet tespit davası sonrasında 18 yıllık süre için işvereninize SGK yaklaşık 180 bin lira ceza ve yaklaşık 250 bin lira da prim borcu çıkarır.