Merhaba Ali Bey, eşim hamile 18 haftalık özel bir şirkette çalışıyor. Vardiyalı çalışıldığı için vardiyalar benimle denk gelmiyor. Eşim işten çıkıp başka bir işe başlasa ve bu yeni iş yerinde de üç ay çalışıp doğum iznine çıkabilir mi? Bir de yeni evlenen çiftler eş sebebiyle işten ayrılmak isterse tazminat alabilir mi? (İsmi saklı)
Sayın okurum 1475 sayılı (eski) İş Kanunu'nun 14’üncü maddesi gereğince nikah yapan kadın, nikah tarihinden itibaren bir yıl içinde evlilik sebebiyle işi bırakabilir ve iş yerinde bir yıldan çok çalışmışsa kıdem tazminatlarını da alabilir. Evliliğin üzerinden bir yıldan fazla süre geçince bu hak kullanılamaz.
DOĞUM İZNİ KAÇ HAFTA?
Eşiniz bu iş yerinden ayrılır ve başka bir iş yerine geçerse, bu durumda her hal ve şartta 4857 sayılı İş Kanunu gereğince, doğumdan önce ve sonra sekiz hafta olmak üzere doğum iznine ayrılabilir. Bunun için (SGK ile sözleşmeli) hekimin hamileliğin 32’nci haftalık olduğunu belirtmesi ve izne çıkmasına onay vermesi gerekir. Öte yandan, çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye, iki hafta süre eklenir.
90 GÜN PRİM ÖDENMELİ
Ancak sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi talep ederse, doğumdan önceki üç haftaya kadar iş yerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
16 haftalık raporlu olunan bu sürede işveren size ücret ödemek zorunda değildir. Bu dönem için SGK, geçici işgöremezlik ödeneği adı altında son üç aylık brüt ücret ortalamasının 2/3’ü kadar “doğum parası” da denilen “analık geçici iş göremezliği” öder. Bu rakam genelde net ücretiniz kadardır bir kaybınız olmaz. Bu parayı alabilmek için doğumdan önceki bir yıl içinde SGK'ya ödenmiş en az 90 prim ödeme günü olması lazım. Fakat bu süre için ücret ödeme yükümü olmayan işveren canı isterse kendi inisiyatifinde, ücret ödeyebilir ve eşinizi SSK'lı da gösterebilir. Sonra da SGK'nın size ödediği ödemeyi sizden isteyebilir.
ŞARTLAR NEDİR?
1- Doktorun doğum iznine çıkardığı tarihte sigortalı olması ve sigortalılık niteliğinin sona ermemesi,
2- Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 90 gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması,
3- Bu süre içinde iş yerinde çalışmamış olması (çalışmasa bile işveren ücret ödeyip, SSK'sını da ödeyebilir),
4- Doğum olayının gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
5510 sayılı SS ve GSS Kanunu'nun eski adıyla SSK'lı yeni adıyla 4/A kapsamında çalışan kadın, yukarıda sayılan koşulları sağlamış olması şartıyla, SGK’dan 16 haftalık (112 günlük) süre için doğum parası alınabilir.
EMZİRME ÖDENEĞİ NE KADAR?
5510 sayılı Kanun gereğince kısa vadeli sigorta kollarından olan analık sigortasından sağlanan bir diğer yardım emzirme ödeneğidir. Sigortalı kadına veya Medeni Kanun’a göre evli olmak şartıyla sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe verilen ödeneğin 2015 yılı için belirlenen tutarı 112 lira idi. Ancak son düzenleme ile bu rakam 1’inci çocuk için 300, 2’nci çocuk için 400 ve 3’üncü çocuk için 600 lira doğum parası ödenmesi şeklinde değiştirildi.