Kimler Genel Sağlık Sigortalıdır? (GSS’lidir?)
***Anayasa Mahkemesi üyeleri ve Milletvekilleri hariç herkes GSS’li
Hemen hemen bütün T.C. vatandaşları GSS’li olacağı gibi ülkemizde 1 yıl veya daha fazla ikamet eden yabancı ülke vatandaşları da GSS’li olmak zorundadır. Bu arada 506 sayılı Kanun’un geçici 20 inci maddesine göre kurulmuş olan özel banka-borsa sandıklarının iştirakçileri ile emeklileri ise sandıkları SGK’ya (Sosyal Güvenlik Kurumu’na) devredilinceye kadar GSS dışında kalacaklardır. Nüfusun tamamı GSS’li olacak diyoruz ama bazı gruplar istisnai olarak GSS kapsamı dışındadırlar. Bunlar;
- §Özel banka-borsa emekli sandıkları kapsam dışındadır ama bu grup çalışanı ve emeklileri bir müddet sonra hem SGK hem GSS kapsamına alınacaklardır.
- §Ülkemizde 1 yıldan daha az süreli kalan yabancılar yani turistler,
- §Milletvekilleri, eşleri, çocukları,
- §Anayasa Mahkemesi üyeleri, eşleri ve çocukları,
tamamen GSS dışındadırlar.
Son iki sıradaki milletvekileri, Anayasa Mahkemesi üyelerinin tüm sağlık giderleri hastane ve ülke kısıtlaması olmaksızın (ceplerinden para çıkmadan) devletçe karşılanır.
-Herkes GSS’ye prim ödeyecek mi?
Kanun gereğince GSS kapsamı içindeki emekliler ve yakınları ile yeşil kartlılar hariç olmak üzere herkes GSS primi ödeyecek. GSS primi çalışanlar için daha doğrusu eski SSK’lı yeni 4/a’lı, eski Bağ-Kur’lu yeni 4/b’li ve eski kamu görevlisi yeni 4/c’liler için kazançların yüzde 12,5’u kadardır. Bunlar dışında kalan çalışmayanlardan ise alınacak prim oranı kazançlarına göre yüzde 12 olacaktır yani;
1-Çalışanlardan işyerlerinden aldıkları ücrete göre alınacak yüzde 12,5 oranındaki GSS primi
2-İsteğe bağlılar ile çalışmayanlardan gelirlerine göre yüzde 12 oranındaki GSS primi, alınacaktır.
Fakirler ve yeşil kartlılar gelir testiyle prim ödeyecekler
5510 sayılı Kanun gereğince; “Harcamaları, taşınır ve taşınmaz malları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı, asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar,” ( Bu aile; aynı hane içerisinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, büyük ana ve büyük babadan oluşur.) prim ödemeyecekler bunların primlerini devlet ödeyecektir. Mefhumu muhalifinden (tersinden) gidersek aylık gelirleri asgari ücretin (1021,50 liranın) üçte birinden (340,50 YTL’den) çok olanlar SGK’ya GSS primi ödeyeceklerdir.
Ödenecek prim hesabı şu şekildedir.
Asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen kişiler için asgari ücretin üçte biri, (PRİM 1021,50/3 X 0,12=) 40,86 TL,
Asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilen kişiler asgari ücret, (PRİM 1021,50 X 0,12=) 122,58 TL,
- §Asgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilen kişiler için asgari ücretin iki katı, üzerinden yüzde 12 oranıyla prim alınacaktır. (PRİM 1021,50 X 2 x 0,12=) 245,16 TL’dir.
-Çocuklarınız için de GSS primi ödenecek
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (SS ve GSS) Kanunu ile artık okumuyorlarsa 18 yaşından büyük çocuklarımız sağlık primi ödemeden sağlık yardımı alamayacaklar. Okuyorlarsa lise için 20, yüksek okul için 25 yaşına kadar prim ödemeyecekler. Liseden yeni mezun olmuş öğrenciler de 120 gün boyunca (üniversiteyi kazanıp-kayıt oluncaya kadar) prim ödemezler ama üniversiteye girememişlerse artık prim ödeyecekler.
- Part-time çalışanlar tam ay GSS primini kendileri öderler
Kamuoyunda bilinen adıyla part-time yani ayda 30 günden az çalışmak bir gerçektir. İşte bu çalışanlar için 1 Ocak 2012 günü yürürlüğe giren zorunlu GSS (Genel Sağlık Sigortası) uygulamasına göre kısmi ay GSS primi ödenmeyecek, tam ay çalışmış gibi GSS primi ödenecektir. 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 88’inci maddesinin 4’üncü fıkrasına göre;
“...4857 sayılı Kanun’un 13 ve 14’üncü maddelerine göre kısmi süreli veya çağrı üzerine çalışanlar ile bu Kanuna göre ev hizmetlerinde ay içerisinde 30 günden az çalışan sigortalılar için eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60’ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir. Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan sigortalıların iş sözleşmesinin askıda kaldığı aylara ait genel sağlık sigortası primi, 82’nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazancın alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden ilgili kamu idaresince ödenir.”
Öte yandan, 80’inci maddenin (i ) bendine göre de; “88’inci maddenin dördüncü fıkrasına göre ay içerisinde 30 günden az prim ödeme gün sayılarına ait eksik günlerin genel sağlık sigortası primleri, eksik çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle hesaplanır” denmiştir.
Bütün bunlara göre; ayda 30 günden az çalışması olan işçileriniz için sizler işyerinizde çalıştıkları kadar gün için ücret ödeyeceksiniz ve bu çalışma süresine göre hem GSS hem de diğer primleri ödeyeceksiniz. Mesela işçiniz işyerinizde ayda 15 gün çalışıyorsa ve kendisine bu 15 gün için 800 TL brüt ücret veriyorsanız 800 TL’nin yüzde 12,5’u kadar GSS primi ödeyeceksiniz. Kalan 15 günlük GSS primini ise işçiniz kendisi gidip SGK’ya (Sosyal Güvenlik Kurumu’na) ödeyecektir. Bu 15 günlük boş geçen sürenin GSS primini öderken de bir önceki konuda olduğu gibi ailesindeki kişi başına düşen gelir tutarına göre hesaplama yapılacaktır.
PUANTAJLA ÇALIŞIN GSS PRİMİNDEN KURTULUN
Şayet, ayda 30 günden az SGK’ya bildiriliyorsanız, eksik gün sebebi kod 7 olarak yani puantajlı çalışma olarak bildirilirse 30 günden eksik kalan süreler için GSS primi ödemekten kurtulursunuz.
Soru-Cevap
GSS Borcunuzu dilekçe ile sildirebilirsiniz
Soru: Ali bey, 14.06.2013 tarihinde liseden mezun oldum. 11.06.2013 tarihinden 29.06.2013 tarihine kadar sigortalı çalıştım. Daha sonra 18 Temmuz’da başka bir yerde sigortalı işe başladım. Ancak aradaki çalışmadığım sürede üniversite tercihleriyle uğraştım okuldaydım yani. 01.08.2013 tarihinde GSS Prim Borcu var mı diye kontrol ettim. 124.35 kuruş borç çıkartıyor. Bu borcu sildirebilir miyim? Necmettin Doğukan CERAN
Cevap: Sayın okurum, 14.06.2013 günü liseyi bitirdiğinizden 5510 sayılı Kanun’un 67. maddesinin aşağıdaki maddesi gereğince, “…Ayrıca, lise ve dengi öğrenim görülmesi sebebiyle bakmakla yükümlü olunan kişi veya hak sahibi sıfatıyla sağlık hizmetinden yararlandırılan çocuklar, 20 yaşını dolduracakları tarihi aşmamak kaydıyla bu öğrenimlerini bitirmelerini izleyen tarihten itibaren 120 gün süreyle aynı kapsamda sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam ederler.” denildiğinden, 14.06.2013 gününden itibaren 120 gün bedava yararlanma hakkınız var. Durumu SGK’ya dilekçe ile bildirin borcunuzu silsinler.