İş kazalarına neden olan faktörler

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile diğer mevzuat çerçevesinde tüm işverenlere getirilen yükümlülükler ile 50 kişiden fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırılması zorunluluğu halen yürürlükte olup, bir erteleme yapılması söz konusu değildir. 6331 sayılı Kanun’la iş kazalarının sayılsa olarak azaltılması yönünde çalışmalar yapılmaktadır.

Özellikle iş kazaları açısından değerlendirme yaptığımızda, işletmelerde belli bazı faktörlerin bir araya gelmesi sonucu iş kazalarının meydana geldiğini görmekteyiz. Bu faktörler iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir;

1) Tehlikeli davranışlar

Her kazada mutlaka bir insan kusuru vardır. Bundan kaçınılması mümkün değildir. İş kazalarında işçilerin dikkatsiz, tedbirsiz, sinirli, ihmalkar olmaları, kişisel koruyucu malzeme kullanmamaları, alınmış iş güvenliği önlemlerini etkisiz hale getirmeleri gibi tehlikeli davranışları da kazayı doğuran bir diğer etkendir. Kişilerin bu eksikliklerinin eğitim ve iş disiplini ile düzeltilmesi mümkündür.

İşletmelerde meydana gelen kaza olaylarını incelediğimizde belli bazı faktörlerin bir araya gelmesi sonucu kazaların meydana geldiğini görmekteyiz. Bu faktörler aşağıda sayılmıştır.

2) İnsanların bedensel zayıflığı

Tüm kazaların en önemli nedeni insanların fiziksel zayıflıkları nedeniyle dış etkilerden zarar görmesidir. Çok güçlü fizik yapısına sahip olan bir kişinin bile makinelerden ya da diğer dış etkenlerden gelebilecek tehlikelere ve tehditlere karşı koyması imkansızdır.

3) İşçilerin kişisel kusurları

Her kazada mutlaka insan kusuru vardır. İş kazalarında işçilerin dikkatsiz, pervasız, sinirli, ihmalkar olmaları da kazayı doğuran diğer etkenlerdir. Kişilerin bu eksikliklerinin eğitim ve iş disiplini ile düzeltilmesi mümkündür. Ancak, insanın kişisel özürleri olması her zaman için kazaya uğramasını gerektirmez. Bir insanın dikkatsiz çalışma tarzının kazaya neden olması için sonucunu düşünmeden dikkatsiz bir harekette bulunması gerekir.

4) İşletmede çalışma koşullarının yetersiz olması

İnsanların havalandırmanın yetersizliği, çalışma saatlerinin fazlalığı ve ara dinlenmesi verilmemesi ile çalışma koşullarının ağırlığı nedeniyle de iş kazasına uğramaları mümkündür. Çalışma ortamının gürültülü, titreşimli, tozlu, dumanlı, buharlı, makinelerin koruyucusuz, çalışma platformlarının korkuluksuz olması vb. sebepler iş kazalarının temel sebepleridir. Bu nedenle, işçilerin çalışma ortamlarının havalandırılmasına, dinlenme saatlerine ve çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik tedbirlerin alınması iş kazalarını önlemede yararlı olacaktır. Tüm bu tedbirleri almak işverenin hem kanuni hem de insani sorumluluğudur.

5) İşletmede güvenlik tedbirlerinin yetersiz olması

İş güvenliğine ilişkin mevzuatta belirtilen düzenlemelere uyulmaması nedeniyle iş kazaları meydana gelebilmektedir. Söz konusu mevzuat hükümlerine uyulması halinde iş kazaları en az seviyeye inebilecektir.

İşletmelerde alınacak iş güvenliği tedbirleri ile hem işçilerin yaptıkları işi en güvenli biçimde nasıl yapabilecekleri konusunda eğitilmeleri sağlanacak, hem de işletmedeki çalışma koşulları ile güvenlik tedbirleri eksikliğinden kaynaklanan güvensiz ortamların en aza indirilmesi hatta ortadan kaldırılması mümkün olacaktır.

Bazı iş kazaları kötü tesadüf sonucu meydana gelmektedir. Örneğin, pencereye cam takan bir işçinin elinde kırılan camdan sıçrayan çok küçük bir kıymığın göze isabet edip görme kaybına sebep olması gibi. Oranı %2 de olsa, bazı iş kazalarının sebebi bilinememektedir.