Ülkemizin önemli sivil toplum örgütlerinden birisi olan İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) Başkanı Yahya Arıkan tarafından hazırlatılan "6311 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun Uygulanmasına Yönelik Sorunlar ve Çözüm Önerileri" adlı raporda İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile ilgili hem uygulamada yaşanan sorunlara hem de çözüm önerilerine yer verilmiş.
Bizim de zaman zaman dile getirdiğimiz iş güvenliğine ilişkin uygulamadan kaynaklanan sorunlar İSMMMO raporunda etraflıca ele alınmış.
****
Yasal düzenlemede 4 temel sorun
"6311 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun Uygulanmasına Yönelik Sorunlar ve Çözüm Önerileri" adlı raporda kamuoyunda işyeri sahibi herkesin özellikle de az tehlikeli işlerde 50 ve altında çalışan istihdam eden işverenlerin çeşitli endişelere sahip olduğu ve ne yapılacağı konusundaki belirsizlikten yakındıkları dile getirilmiş. Yasal düzenleme sorunları raporda 4 başlıkta toplanmış. İSMMMO raporuna göre;
1. 6331 sayılı yasa ile İş sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği arasındaki uyumsuzluk vardır.
2. Az tehlikeli ve 50'nin altında işçi çalıştıran işverenlerden ekonomik ve teknik olarak istenilen bazı yetki ve yükümlülükler ile mali külfeti çoktur.
3. Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde mesleki eğitim aldırılması zorunluluğuna karşın uygulamada Milli Eğitim Bakanlığı mesleki eğitimleri durdurmuştur.
4. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı ile Destek Elemanları ve İşyeri Hekimi çalıştırmaya ilişkin Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği yürürlük tarihinde uyum sorunu vardır.
****
Uygulamada temel sorunlar
"6311 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun Uygulanmasına Yönelik Sorunlar ve Çözüm Önerileri" adlı raporda uygulamadan kaynaklanan sorunlar ise yedi başlıkta toplandı. Ofis hizmetleri de tehlikeli işyerleri gibi değerlendirilerek iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi çalıştırma ve diğer yükümlülükler kapsamına alınmıştır.
1. Tüm işyerlerinin iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapması zorunlu risk
değerlendirmesiyle ilgili bir tamamlama süresi verilmemiştir.
2. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) şirketleri kurulu bulundukları ve sınır komşusu iller dışında hizmet verememektedir.
3. İşyeri hekimlerinin çalışma süresi oldukça fazladır ve mevcut durumda sadece 50 ve üzeri işyerleri için dahi yeterli sayıda işyeri hekimi bulunamamaktadır.
4. İşkolu ve tehlike sınıfı değişiklikleri yeterli hızda değildir ve bürokrasisi çoktur.
5. İşverenlere, profesyonel hizmet sunucularına ve vatandaşlara bilgilendirme ve sorunların çözümü için destek verilmemektedir.
6. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü'nün, "İSG-KATİP" programı sistemi hedeflenen hizmeti sağlıklı verememektedir.
***
11 maddelik çözüm önerisi
İSMMMO'nun "6311 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun Uygulanmasına Yönelik Sorunlar ve Çözüm Önerileri" raporunda;
1. Denetime gelen iş müfettişleri önce eğitim ve bilgilendirme yapmalı ayrıca işçi eğitimleri İŞKUR tarafından işçilere ücretsiz ve uzaktan eğitim kullanılarak da verilmeli. İş güvenliği eğitimlerinde, az tehlikeli sınıftaki işyerleri için uzaktan eğitim imkanı olmalı.
2. Az tehlikeli işlerde 30'un altında işçi çalıştıran işyerleri için Risk Değerlendirmesi yapılması zorunluluk halinden çıkarılmalı.
3. Çalışma Bakanlığı / İSGGM İşyeri meslek kodlarına göre genel hatlarıyla yapılması gereken matbu planları sitelerinde yayınlamalı. İş Teftiş Kurulu'nun işyerlerinde hangi kriterlere göre teftiş yapacakları önceden işverenlere bildirilmeli.
4. Kamu kurum ve kuruluşları hariç 10'dan az çalışanı bulunanlardan, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesi için devlet desteğinden faydalanabilmeli ve Bakanlar Kurulu bu kararı ivedilikle açıklamalı.
5. Risk değerlendirmesine ilişkin yönetmelik ertelenmeli ve az tehlikeli işler için zorunluluk kapsamından çıkarılmalı. Denetime gelen müfettiş önce bilgilendirme yapmalı daha sonra da risk ve tehlikeler için termin süresi vermeli.
6. Çok tehlikeli işyerlerinin uzman ihtiyacının 1/5'i gibi bir kısmını (A) veya (B) grubu iş güvenliği uzmanı yerine getirmeli. Kalan süre C grubu uzman çalıştırılarak yerine getirilmeli.
7. Verilen hizmet kalitesini ve hızını artırmak için uygulamaların kontrolüne ve standardizasyonuna imkan veren bir sistem kurulmalı.
8. İşyeri hekimi çalışma süreleri işçi başına tehlike durumuna göre az tehlikeliden çok tehlikeliye doğru 2-3 ve 4 dakika olacak şekilde azaltılmalı ve sabit süre kaldırılmalı. 500-750-1000 sayılarına göre tam zamanlı hekim çalıştırılması uygulamasından vazgeçilmeli.
9. İşkolu ve tehlike sınıfı değişiklikleri hızlıca ve bürokrasiye boğulmadan, denetim yapılmadan işkolu kodu ve tehlike sınıfı değişiklikleri yapılmalı.
10. İSG profesyonellerine ve vatandaşlara destek verilmeli. Merkezi bir yapı olarak örgütlendirilen İSGGM bünyesinde hizmet verecek ve sorunları Ankara'ya gidilmesine gerek kalmadan çözecek bir yapı kurulmalı ve mutlaka taşra birimlerinden, özellikle Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri'nden de yararlanılmalı.
11. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İSG Genel Müdürlüğü, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi sözleşme bildirimlerine ilişkin iş ve işlemleri daha etkin ve hızlı şekilde yürütmeli.