Kıdem tazminatı, son aylarda fon sistemine ilişkin yapılan açıklamalarla yeniden gündeme geldi. Okurlarımızdan da bu yönde çok sorular geliyor. Esasen işçinin işverene bağlılığının ve sadakatinin bir karşılığı olup kanunda gösterilen fesih hallerinde en az bir yıllık çalışması olan işçiye veya işçinin vefat etmesi halinde de bu işçinin hak sahiplerine işveren tarafından ödenen tutardır. Kıdem tazminatı ile ilgili yasal düzenlemeler, 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde, 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 20. maddesinde ve 5953 sayılı Basın İş Kanunu’nun 6, 11 ve 18. maddelerinde yapılmıştır.
İşçi sendikaları ne diyor?
Kıdem tazminatı konusunda henüz işçi ve işveren tarafları arasında bir uzlaşma sağlanmış değil. Özellikle işveren tarafı kıdem maliyetinin düşürülmesi ve işçi tarafı ise kazanılmış haklardan geriye dönüşü kabul etmeyeceklerini ifade ediyor.
TÜRK-İŞkazanılmış haklarda geriye gidiş olmadan kıdem tazminatı almayan işçilere kıdemin verileceği mevcut sıkıntıların çözüleceği, ancak onun dışında kazanılmış haklara asla dokunulmayacağı bir düzenlemeye karşı olmayacağını açıkladı.
HAK-İŞkazanılmış hakların korunması şartıyla, var olan eksikliklerin giderileceği ve herkesin kıdem tazminatı hakkını alabileceği bir modeli savunuyor.
DİSKKıdem tazminatının fona devrine karşı olup, konuyu tartışmayacaklarını açıklamıştır.
İşveren sendikaları ne diyor?
TİSK (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu) yatığı açıklamada; birbirinden bağımsız olarak yapılan işsizlik sigortası, iş güvencesi ve kıdem tazminatı uygulamalarının ortak amaca hizmet ettikleri göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmesi talebini dile getirdi. İşveren maliyetlerinin hakkaniyete uygun bir düzeye indirilmesine, istihdamın artırılmasına ve dolayısıyla rekabet gücü artacak işletmelerin ülke ekonomisine daha güçlü katkı sunmasına vesile olacağı, işveren maliyetleri içinde önemli yer tutan kıdem tazminatının mali yükünün hafifletilmesi ile sürdürülebilirlik güvence altına alınacağı gibi kıdem tazminatına daha fazla çalışanın erişmesine de imkan sağlanmış olacağını vurguladı.
Kimlere kıdem var
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için kanunda belirtilen koşullardan birinin gerçekleşmesi gerekmektedir. 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nda yapılan düzenlemeler, esas olarak 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde yapılan düzenlemelere benzemektedir. Buna göre;
- İşveren tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25'inci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri nedenler dışında iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- İşçi tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 24'üncü maddesinde sayılan nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, veya malullük aylığı yahut toptan ödeme alması amacıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda,
- İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması halinde,
- Sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak emeklilik yaşını bekleyen işçilerin kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
İşçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar.