Başlığı gören okurlarımızın sigortalının sahtesi mi olur dediklerini duyar gibiyim.
Evet, paranın sahtesi olur da sigortalının olmaz mı? Özellikle emekli olunurken mağdur olmamak için bu konuya dikkat edilmelidir. Fiilen çalışmadan sigorta yaptığını söyleyen ve sigorta parası adı altında vatandaşlardan para alanlara itibar edilmemelidir.
"Sahte sigortalılık" sosyal sigortalar yardımlarından haksız bir surette yararlanmak için yapılan bir sosyal sigortalar yolsuzluğudur. Bu yolsuzlukta bireyler aslında sigortalı olmalarını gerektirecek bir işte çalışmıyor olmalarına karşın Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)'ya sigortalı bildirilmekte ve sosyal sigortalar yardımlarından (aylık, ödenek vb.) haksız suretle yararlanmaktadır.
"Sahte işyeri" ile bu tarz sahte sigortalılıkların bildirimi amacıyla faaliyete geçirilmiş, gerçekte bir iş üretmeyen işyerlerini ifade etmektedir. Bireylerin sırf insanların çalışmadan sigortalı bildirilmesi ve böylece SGK yardımlarından haksız yararlanması için düzenlenmiş ve gerçekte olmayan işyerleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yakın takip edilmektedir. SGK son yıllarda bu işyerlerini Sahte (S koduyla), Şüpheli (Ş koduyla) ve Kontrollü (K koduyla) takip etmekte olup sahte işyerlerinin işverenleri ve işveren vekili görülen kişiler hakkında gerek idari aşamada gerekse de cezai soruşturmada söz konusu eylemleri hayata geçirenler hakkında önemli adımlar atılmaktadır.
Tespit edilirse ne olur?
Sahte sigortalı bildirilen kişilerin SGK'ca tespit edilmesi halinde bu kişiler adına ödenen sosyal sigorta primleri Hazine'ye irat kaydedilmekte, bu kişilere sağlanan sosyal sigortalar yardımları harcama veya ödeme tarihinden itibaren işleyecek gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilmekte, kişilere sahte sigortalılık sonucu aylık veya gelir bağlanmış ise zamanaşımı hükümleri dikkate alınmak suretiyle bu aylık ve gelirler yasal faizi ile geri istenilmektedir.
Sahte işyerlerini kuran veya yöneten "işveren" ve "işveren vekili" olarak kayıtlı kişiler hakkında da Cumhuriyet Savcılıklarına nitelikli dolandırıcılık suçundan suç duyurusunda bulunulmaktadır.
Sahte, Kontrollü ve Şüpheli İşyeri
Sahte işyeri: tabela işyeri olarak da adlandırılan gerçekte hiçbir ticari ve mesleki faaliyeti olmadığı ve somut bir varlığı bulunmadığı halde, işyeri dosyasından sahte sigortalılık bildirimi yapmak amacıyla, çoğu kez gerçekte var olmayan adresler beyan edilerek (boş arazi, boş dükkan vb.) sadece sahte sigortalı bildirmek amacıyla işyeri dosyası tescil edilen yerlerdir. SGK Müfettişi veya Denetmenlerince yapılan denetimler sonucunda "Sahte İşyeri" tescili yapıldığı tespit edilen işyerleri sisteme "Sahte İşyeri" olarak kabul edilmektedir.
Gerçek ve fiili çalışanların da bulunduğu gerçek işyerlerinden bildirim yapılan aynı aylarda sahte sigortalı/sigortalıların da bildirildiğinin tespit edilmesi durumunda işyeri sahte olarak değerlendirilmeyerek sigortalı sahte sayılmak üzere sahte sigortalıların hizmetleri iptal edilmektedir.
Kontrollü işyeri: Sahte işyerlerinin belirgin özellikleri de dikkate alınarak tespit edilen kriterler kapsamında Kurumda tescilli bulunan işyerleri arasında sahte olma potansiyeli yüksek olan işyerleri ise "Kontrollü İşyeri" olarak kaydedilmektedir. Kontrollü işyeri, merkez teşkilatındaki ilgili birim tarafından gönderilen listedeki işyerleri ve Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri tarafından sahte işyeri olma potansiyeli yüksek olduğu değerlendirilen işyerleri için manuel şekilde yapılmaktadır. Gönderilen listelerde yer alan işyerleri işyerinin sahte olup olmadığının tespiti amacıyla derhal denetime sevk edilmektedir. "Kontrollü İşyeri" olarak tanımlanmış olan işyeri işverenlerince, "Kontrollü İşyeri" tanımlamasının yapıldığı tarihten itibaren bir aylık süre içinde Kuruma müracaat edilmemesi veya edilmiş olmakla birlikte ilgili servis tarafından işyerinin "Sahte İşyeri" olup olmadığı hususunda tereddüde düşülmesi halinde, durum ilgili Prim Tahakkuk ve Tahsilat Servisi tarafından Sosyal Güvenlik Denetmenleri Servisine intikal ettirilecektir. "Kontrollü İşyeri" olarak tanımlanmış olan işyerlerinden e-beyanname üzerinden muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile sigortalıların prime esas kazanç ve hizmet bilgilerinin beyanına izin verilmeyecektir.
"Sahte İşyeri" olarak tanımlanmış olan işyerlerinin, işverenlerinin, gerçek kişi olması halinde TC Kimlik Numarası (TCKN), tüzel kişi olması halinde Vergi Kimlik Numarası (VKN) ile tüzel kişiliği oluşturan ortakların TCKN/VKN anahtar olarak kullanılmak suretiyle bu kişiler adına aynı veya farklı sosyal güvenlik merkezlerinde tescil edilmiş/edilecek diğer işyerleri ile bu gerçek veya tüzel kişilerin ortak/üst düzey yönetici olduğu/olacağı diğer işyerleri, sistem tarafından "Şüpheli İşyeri" olarak tanımlanmaktadır.
Yapılan denetim ve araştırma/inceleme işlemlerinin nihai sonucuna göre tanzim edilecek rapor gereği ise "Kontrollü İşyeri" tanımlaması ya "Sahte İşyeri" olarak değiştirilecek ya da kaldırılmaktadır.