Okulların 28 Eylül’de açılmasıyla birlikte, mesleki eğitim gören öğrenciler üç gün işletmelerde, iki gün de okulda eğitim görmeye başladı. Kamu ve özel sektör iş yerleri, meslekleri ile ilgili beceri eğitimleri için öğrencilerden uygulama alanı olarak ucuz iş gücü olarak faydalanabiliyor.
10 ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde 5’inden az olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi yaptırmak durumunda. Mesleki eğitim kapsamına alınıp alınmadığına bakılmaksızın 10'dan az personel çalıştıran işletmeler de bu öğrencilere 3308 sayılı Kanun hükümlerine göre beceri eğitimi yaptırabilirler. Öğrenci sayısının tespitinde gündüz vardiyasında veya faaliyet gösterdiği mevsimde çalışan personel sayısının esas alınması gerekiyor.
10 ve daha fazla öğrenciye beceri eğitimi yaptıracak işletmeler bu amaçla bir eğitim birimi kurmak durumunda. Bu birimde de yapılan eğitim için alanında ustalık yeterliğine sahip ve iş pedagojisi eğitimi almış usta öğretici veya eğitici personel görevlendirilmesi gerekiyor.
KİM KATILMA PAYI ÖDER?
10 ve daha fazla personel çalıştıran ve MEB işletmelerde mesleki eğitim kapsamına alınan, ancak, beceri eğitimi yaptırmayan işletmeler, beceri eğitimi yaptırması gereken her öğrenci için eğitim süresince her ay 18 yaşını bitirenlere ödenen asgari ücretin net tutarının 1/3’ü (303.48 lira), 20 ve daha fazla personel çalıştırılması halinde 2/3’ü (606.96 lira) Saymanlık hesabına para yatırmakla yükümlü olurlar.
6331 sayılı Kanun’un kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve iş yerlerine, bu iş yerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda belirtilen işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası; meslek liselerinde okumakta iken staja tabi tutulan öğrenciler aylık prime esas kazanç tutarı, günlük prime esas kazanç alt sınırından iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanır. 4/1-a (SSK) sigortalılığı kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca Genel Sağlık Sigortası (GSS) hükümleri uygulanır.
Mesleki eğitime, staja başladıkları tarihten itibaren sigortalılıkları başlar. Okullar, 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı sayılan stajyerleri, sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile SGK'ya bildirmekle yükümlüdür. Staj bitimi ile sigortalılık okul tarafından sonlandırılır. Prim ödeme yükümlüsü okullardır. Prim oranı, prime esas kazançlarının yüzde 6’sıdır. Bu prim oranının yüzde 1’i kısa vadeli sigorta kolları, yüzde 5’i Genel Sağlık Sigortası primidir. GSS’ye tabi olmayan stajyer öğrenci için 12.74 lira, GSS’ye tabi olan stajyer öğrenci için 76.41 lira prim ödenir. Bu ödenen primler “Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigorta Kollarından” bağlanacak aylıklarda dikkate alınmaz.
AYLIKLAR ÇOK DÜŞÜK
İşletmelerde meslek eğitim gören öğrencilere ödenecek ücret ve bu ücretlerdeki artışlara okul müdürlüğü ile iş yeri sahibi arasında düzenlenecek sözleşme ile tespit edilir. İşletmelerde meslek eğitimi gören örgün eğitim öğrencilerine, asgari ücretin net tutarının (910.44 lira)
1) 20 ve üzerinde personel çalıştıran iş yerlerinde yüzde 30’undan,
2) 20’den az personel çalıştıran iş yerlerinde yüzde 15’inden aşağı ücret ödenemez.
Öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır.
Kamu ve özel kurum ve kuruluşları ile işletmelerde yapılan mesleki eğitim, öğrencilerin bu eğitiminde iş ortamı, sosyal güvenlik, iş güvenliği ve sağlık şartları bakımından ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından denetlenir. Raporlarda belirtilen hususların Valilikçe değerlendirilip gereği yapılması gerekiyor. Yükümlülükleri yerine getirmeyenlere ihtar cezası, ihtarın tebliğinden itibaren 10 gün içinde yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerden 1.012 lira İPC uygulanması gerekiyor. Fiilin tekrarı halinde, bu cezalar iki katına çıkartılır. Fiilin sürmesi halinde meslekten geçici men cezası verilir.
Stajını geçmişte yapmış olup sonrasında sigortalılığa başlayanların, uzun vadeli sigorta kollarından prim yatırılmayan staj sürelerine ilişkin borçlanma yaparak staj başlangıçlarını sigortalılık başlangıcı saydırma yönünde yoğun talepler var. AKP iktidarının uzun yıllardır kulak tıkadığı bu talep seçimlerde siyasilerden beklenen unutulmaması gereken taleplerden olacak.