Yazın gelmesiyle birlikte başta Avrupa ülkeleri olmak üzere yurtdışında çalışan gurbetçilerimiz memleket iznine geliyor. Bugün biz de gurbetçi vatandaşlarımızın nasıl emekli olabileceklerini yazalım istedik.
Sosyal devlet ilkesi gereğince bu mağduriyetlerin giderilmesi devletin bir görevidir. Bu mağduriyetin çözümlenebilmesi ve herkese sosyal güvenlik hakkının verilmesi için yurtdışı borçlanma imkanı getirilmiştir.
Yurtdışı borçlanması, Türk vatandaşlarının yurt dışında geçen belirli sürelerinin borçlandırılarak Türkiye sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta kollarında geçmiş hizmet gibi değerlendirilmesidir.
Yurtdışı borçlanmasında 4 şart
Yurt dışı borçlanmasından yararlanabilmek için 4 şartın yerine getirilmiş olması gerekiyor. Bunlar; Türk vatandaşı olmak, belirli nitelikte yurt dışı süreleri bulunmak, yurt dışı sürelerini belgelendirmek, hizmet borçlanması için yazılı istekte bulunmaktır.
İlk olarak borçlanma yapacak ilgilinin mutlaka Türk vatandaşı olması gerekir. Türk vatandaşlığında geçmeyen yurt dışı süreleri borçlandırılmamaktadır. Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden sigortalılar hariç, borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmayanların borçlanma talepleri reddedilmektedir.
Borçlanma kapsamındaki yurtdışı süreleri ve başvuru
Son yapılan düzenlemeler çerçevesinde;
1-Sözleşmeli ülkede çalışan,
2-Sözleşmesiz ülkede çalışan,
3-Gemide çalışan,
4-Ev kadını olan,
Yurtdışı borçlanması için gerekli belgeleri ibraz ederek yurt dışı borçlanması yapabilecektir.
Yurtdışı borçlanması kapsamında geçen çalışma süreleri, bir yıla kadar olan işsizlik süresi ve ev kadını olarak geçen sürelerdir.
Yurt dışında geçen sigortalılık süreleri, çalışma süresi olarak kabul edilen; mecburi prim ödeme süreleri, kendi nam ve hesabına çalışmalar ve kısa süreli çalışmalardır.
Borçlanma kapsamındaki işsizlik süreleri ise sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleridir.
Ev kadını olarak geçen süreler borçlanma kapsamındadır; bir başka ifadeyle medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların sigortalılık süreleri haricinde yurt dışında ikamet ettikleri süreler dikkate alınacaktır.
Yurt dışında geçen sürelerin borçlandırılabilmesi için SGK’ya yazılı başvuru yapmak şarttır.
Borçlanma tutarı nasıl hesaplanır?
Borçlanmaya esas kazanç miktarının seçimi gurbetçi vatandaşın tercihine bağlıdır.
Borçlanma miktarı, prime esas asgari ve azami günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın yüzde 32'si olarak hesaplanmaktadır.
Hangi tutar üzerinden ödeme yapacağına kişi kendisi karar vermektedir.
Formülle anlatılmak istenirse;
Bir günlük borçlanma tutarı=seçilen bir günlük prime esas kazanç X Yüzde 32.
Toplam borçlanma tutarı=Bir günlük borçlanma tutan X Borçlanılacak gün sayısı şeklinde olacaktır.
Örneğin, asgari ücretten 10 yıl borçlanma yapmak isteyen bir kişinin, her bir gün için 21.65 TL olmak üzere 10 yıl için 77.940 TL ödemesi gerekiyor. Elbette ki asgari ücret yerine, daha yüksek bir tutar üzerinden yurtdışı borçlanması ödenmesi emekli aylığını da artıracağını da hatırlatmakta fayda var.