Esasen işçi çıkartılması işe devamlılığa inandığımız için arzu etmediğimiz bir husus. Ancak Dünya’da her ülkede olduğu gibi ülkemizde de çeşitli nedenlerden dolayı işçi çıkartılması söz konusu olabilmektedir. Burada iş kanunu, ekonomik ve sosyal nedenlerle toplu işçi çıkartılmasını yasaklamıştır.

Okurumuz M. Kaya “Muhasebeci arkadaşlarımızla konuşurken bana toplu işçi çıkarmanın cezası olduğu söylendi. Ben bunun yasal dayanağını bulamadım. Bunun yasal dayanağını açıklayabilir misiniz?” diyor.

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 29. maddesine göre işveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak istediğinde, durumu varsa işyerindeki sendika temsilcilerine, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü'ne bildirmek zorundadır.

İşveren tarafından bu kurumlara yapılacak toplu işçi çıkışı bildiriminde işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunması gereklidir.

Bildirimden sonra işyeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut çıkarmanın işçiler açısından olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüşmelerin sonunda, toplantının yapıldığını gösteren bir belge düzenlenmelidir.

Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz.

İşyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, işveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili il müdürlüğüne bildirmek ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür. İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır.

Kaç işçi olmalı

Toplu işçi çıkarmadan bahsedebilmek için öncelikle işyerinde enaz 20 işçinin çalıştırılması gereklidir. Yani, 20 kişiden az işçi çalışan işyerlerinde işçilerin tamamı bile çıkartılsa toplu işçi çıkartılmasına girmez. Buna göre işyerindeki işçi sayısı;

- 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,

- 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,

- 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin işine 4857/17’nci madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılmaktadır.

İşyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde işveren; sadece durumu en az otuz gün önceden İlgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne bildirmek ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür.

Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğuracaktır. Diğer bir deyişle, fesih bildirimleri Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğü’ne yapılan bildirimden sonra 30 gün geçtikten sonra işlemeye başlayacaktır. 30 gün geçtikten sonra ihbar süresi işlemeye başlayacaktır.

İşveren toplu işçi çıkarılmasına ilişkin hükümleri iş güvencesine ilişkin İş Kanunu hükümlerinin uygulanmasını engellemek amacıyla kullanamaz; aksi halde işçi bu maddelere göre dava açabilir.

İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır.

Cezası var

Toplu işçi çıkarmaya aykırılık durumunda 4857 sayılı İş Kanunu’nun 100. maddesine aykırı olarak işçi çıkaran işveren veya işveren vekiline işten çıkardığı her işçi için 2017 yılında 606.- TL para cezası verilecektir.