Ali Bey, 04.02.1974 doğumluyum ve sigorta başlangıcım 1997. 4 bin 600 gün ödenmiş SSK primim var. 11 yıldır Giresun'da yerel bir gazetede 5952 sayılı Basın İş Kanunu’na bağlı olarak çalışmaktayım. 3 bin 600 gün ve 15 yıl sigortalılık durumundan faydalanarak kıdem tazminatımı alıp ayrılmak istiyorum. Gazeteci olduğum için bu durum kıdem tazminatı almama engel mi? (Suat Tonkaz)

Sayın Tonkaz, gazeteciler 4857 sayılı İş Kanunu’na değil, 5953 sayılı İş Kanunu’na göre çalışırlar. Basın İş Kanunu’nda kıdem tazminatı alma koşulları içerisinde 15 yıl ve 3 bin 600 gün şartlarını tamamlamakla kıdem tazminatı isteme hakkına sahip olma şansı maalesef bulunmuyor. Tek fark da bu değil. Gazetecilerin kıdem tazminatı uygulaması normal çalışanlara nazaran çok farklı oluyor.

İHBAR SÜRESİ ÜÇ AY

Meslekte en az beş yıl çalışmış olan gazetecilere tanınan kıdem hakkı gazetecinin mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren hesaplanıyor. Sözleşmenin feshi durumunda gazeteci, işte bu süreye göre hesaplanacak tazminatı almaya hak kazanıyor. Bir basın iş yerinde iş ilişkisi bir veya birden çok sözleşmeyle ama aralıksız olarak en az beş yıl sürmüş olan gazetecinin işine son verilmesi, yapılacak yazılı ihbardan üç ay geçtikten sonra geçerli sayılıyor. Beş seneden az hizmeti olanlar için bu ihbar müddeti bir ay sayılıyor. Bir defa kıdem tazminatı alan gazetecinin kıdemi, yeni işine girişinden itibaren hesaplanır. Ancak buna aykırı olarak işverenle gazeteci arasında yapılacak gazeteci lehine sözleşme geçerlidir.

Gazetecinin kıdem tazminatının 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi işçilerin kıdem tazminatı koşullarından farkı sadece bu değildir. Gazetecilerin kıdem tazminatı hakkındaki farklı ve önemli noktaları şöyle sıralayabiliriz:

- Beş yıldan fazla olan her hizmet yılı ve küsuru için de ihbar tazminatı hesaplanması gerekir ve küsuratın hesabında altı aydan az süreler dikkate alınmaz.

-4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olanların kıdem tazminatlarının aksine gazetecilerin kıdem tazminatı için bir tavan söz konusu değildir.

-Gazetecinin 24 aylık ücretinden fazlaya tekabül eden kıdem tazminatı tutarının gelir vergisine tabi tutulması gerekir.

-Kıdem tazminatı bir defada ve derhal ödenmesi gerekse de işverenin belgelenmiş maddi imkânsızlık (zarar ettiğinin tevsiki) nedeniyle gazetecinin tazminatını bir defada ödeyememesi halinde, bir yıl içinde ödenmek şartıyla tazminat en çok dört takside bölünebilir.

- Zamanında ödenmeyen ama 10 yıllık zaman aşımı içinde ödenen kıdem tazminatı için mevduata yasal faiz uygulanması gerekir.

YURTDIŞI BORÇLANMASINDA DOĞRU BİLGİ ÖNEMLİ

Ali Bey, baldızım Almanya'da borçlanmayla 5 bin 500 gün ile emekli oldu. Aynı şartlarda arkadaşlarına 1.050 lira aylık bağlanırken baldızıma 840 lira maaş bağlandı. Bunun nedeni ne olabilir? (Metin Engin)

Sayın okurum, yanlış borçlanma ile önemli bir hakkını berhava eden bir gurbetçimiz olduğunuz anlaşılıyor. Bunun nedeni eğer özel bir yanlışlık yapılmış değilse rasgele borçlanma yapmasından kaynaklanmıştır. Eğer size baldızınızın yurtdışındaki sürelerinden hangi yılları borçlandığı sorusuna net bir cevap veremiyorsanız rasgele borçlanma yapmışsınız demektir. Eğer aylığı çektiyseniz yapacak bir şey olmaz, ama eğer çekmediyseniz bütün yaptığınız işlemleri iptal edip yeniden doğru borçlanarak aylığınızı yapacağınız ödemeye göre olabilecek en yüksek aylığa çıkartmak mümkün olabilir. Bunun için aylık bağlama hesabını bilen bir uzmandan destek alarak önce kişiye özel bir hata olup olmadığını öğrenmekle işe başlayabilirsiniz.