Son zamanlarda danışmanlık merkezine gelen gençlerde ve çevremde gözlemliyorum, öğrencilerin pek çoğu, günlük ders tekrarı yapmıyor, düzenli ders çalışmıyorlar. Okuldan geldikten sonra, telefonunu eline alıp saatlerce, ya oyun oynuyor, mesajlaşıyor ya da dizi seyrediyorlar. Yoğun bir radyasyona maruz kalıyorlar, böylece zaten bütün gün ders dinlemekten yorulan, bunalan gencin ders çalışmaya mecali kalmıyor. Sınavdan birkaç gün önce, sınava hazırlanmaya başlıyor ancak, yazılılar veya testler peş peşe olduğu için, her bir derse yeterli zamanı ayıramıyor. Bu nedenle o açığı kapatmak için, sınavdan bir gün önce, gece geç saatlere kadar çalışmak, uykusundan feragat etmek zorunda kalıyor. Sınavdan önce dinlenmiş, uykusunu almış bir şekilde sınava giremiyor, bu da öğrencinin performansını olumsuz yönde etkiliyor. Okulların pek çoğunda da maalesef ödev veya ek çalışma verilmiyor. Halbuki her hafta sonuna girmeden öğrenciye çözmesi gereken test veya konuyla ilgili ödevler verilse ve bunlar, kontrol edilse, öğrenci en azından bir zorunluluk karşısında ders çalışmış olacak.

Bazı öğrenciler, çok ders çalışsa, konulara hakim olsa bile sınav sırasında aşırı heyecanlanıp, sınavlarda istedikleri başarıyı elde edemiyor. Sınav kaygısı olan kişide fizyolojik olarak; uykusuzluk, çarpıntı, kâbus görme, terleme, titreme, mide bulantısı, baş ağrısı gibi belirtiler görülürken, davranışsal olarak; gerginlik, sinirlilik, öfke, karamsarlık, mutsuzluk, isteksizlik gibi belirtiler de ortaya çıkar

Bilişsel olarak öğrencide; bu sınavda başarılı olamayacağım. Sınav sırasında heyecandan bildiğim her şeyi unutabilirim. Ailemin yüzüne nasıl bakacağım? Gibi birtakım olumsuz düşünceler gelişebilmektedir. Bu tür olumsuz düşünceler gencin dikkatini toplamasını engelleyerek, sınav üzerine yoğunlaşmak yerine başka yönlere dikkat vermesini sağlar. Bu da sınav başarısını olumsuz yönde etkiler. 

Sınav kaygısının nedenlerini şöyle sıralayabiliriz; 

*Yaşam tarzı: Yani yetersiz dinlenme, kötü beslenme, yetersiz fiziksel egzersiz, uygun zaman planlamasının yapılamayışı, sorumluluklarına öncelik vermeme.  

*Ders çalışma tarzı ile ilgili durumlar: Yetersiz çalışma yani, tutarsız ve ilgisiz konulara çalışmak, dikkat dağıtan ortamda çalışmak, sınavdan hemen önce çalışmak, konuyu hatırlayamamak, anlamadan okumak, tekrar gözden geçirmek için not tutmamak, tekrar etmemek. 

Psikolojik faktörler:  Meli malı lamak: Her şey bizim için anayasa maddelerine bağlanmıştır, yere zaman ve duruma göre değişmezler. “mükemmel olmalıyım”, “başarılı olmalıyım”, “en yüksek puanı ben almalıyım.

Facialaştırmak: Emniyet içinde olmak, mutlaka garanti gibi algılanır. Bu eğilim içinde olan öğrenciler daha yoğun karamsarlık yaşarlar. “Sınavda  kötü not alırsam mahvolurum.” “Sınıfta görüşümü söylersem rezil olurum.” 

Çevrenin ipoteğine girmek: Öğrenci çevre için yaşamaktadır en büyük ödül ve cezayı çevreden alır. Öğrencinin kendi düşüncesi önemli değildir. “Annem ve babam ne der?” “Arkadaşlarım ne düşünür?” 

Sınav stresi olan kişiler huzursuzluk nedeniyle yerinde duramamak ve bunun neden olduğu irade dışı uygunsuz davranışlarda bulunabilirler. Bu durumda kendilerine dışarıdan bakıp, sakinleşmeye çalışmalıdırlar. Bazen de, donuk hareketsiz, içe kapanık davranışlarda bulunabilirler. Yaşamlarında değer verdikleri kişilerden uzaklaşabilirler. Aşırı stresten dolayı, uyku düzeni bozulabilir, sıkıntı nedeniyle daha az yemek yer veya tok olduğu halde iyi hissetmek için daha çok yiyebilirler. Kaygılı ve stresli oldukları için, çevresindeki insanlarla daha sık tartışabilir veya sorunlar yaşayabilirler. 

Yoğun kaygı yaşayan çocukların anne-babalarının da kaygılı ruh hali içinde olmaları gözlenen bir durumdur. Bu yüzden öncelikle ebeveynin kendisi rahat olmalı ki; çocuğunuz da stresli, kaygı veren durumlarda kendini sakinleştirebilmeyi, sizi modelleyerek öğrensin. Ebeveynlerden birinin veya her ikisinin mükemmelliyetçi, rekabetçi aşırı hırslı kişilikte olması da çocuklarda kaygıyı artırır. Bazı ebeveynler de kendisi başaramadığı şeyleri, çocuğu üzerinden gerçekleştirmek istiyor, bu durumda çocuğundan kapasitesi üzerinde bir performans bekleyebiliyor.

Sınav kaygısında, kaygıyı azaltmada ve başarıyı, ders çalışma motivasyonunu arttırmada oldukça etkili tedavi yöntemleri olan EMDR ve Hipnoterapi ile olumlu sonuçlar alınmaktadır. 

Çocuklarımızın sınavlarında başarılı olması duasıyla Allah (c.c)’a emanet olunuz.