Şeker bağımlılığı ciddi bir sağlık sorunu. Bir çoğumuz şekersiz yapamaz oldu. Diğer taraftan artık herkes onun zehir olduğunun da farkında. Peki düşmanınızı ne kadar tanıyorsunuz? Çeşitleri neler? Türkiye’de nasıl, dünyada nasıl üretiliyor? Kahverengi ve beyaz şeker birbirinden farklı mı? İşte cevapları…

1- Şeker ve rafine şeker farklı mı?

Şeker; bitki, meyve ve karbonhidratlarda doğal olarak bulunan bir besin maddesi. Rafine şeker ise kaynağı genellikle şeker pancarı veya şeker kamışı olan ve 16’ncı yy itibari ile işlenerek elde edilen yapay bir madde. Biz ona kristalize şeker diyoruz. Rafine şeker, gıda değil. Sağlığa zararı kanıtlanmış, diyabetin en önemli nedeni.

2- Kahverengi şekerle beyaz şeker aynı mı?

Şeker kamışından elde edilen rafine toz şekerin beyazlatılmamış halidir. Beyaz şekerden daha az işlemden geçer. Nem oranı farklı kategorilerde üretilir. Türkiye’de şeker kamışı olmadığından beyaz şekerin tüm aşamaları yapılır en son melas eklenerek rengi kahverengileştirilir. Kahverengi şeker diye bu yapayın yapayı şekeri almayın. Aldanmamak için lütfen etiket okuyun.

3- Hammaddeleri renkli olan rafine şeker neden beyaz?

Çok basit, beyazı seviyoruz. Halbuki bir gıda maddesinin beyaz olması demek temiz olduğunu değil, fazla işlendiğinin bir göstergesi. Bir diğer neden ise beyaz şekerin çayı, kahveyi bulanıklaştırmaması. Bu beyazlık için eskiden doğal yöntemlerle kükürt dioksit ya da kireç sütü kullanılırken, fabrika üretiminde kömür ve hayvan kemikleri, hatta günümüzde sıklıkla sentetik beyazlatıcılar kullanılmakta.

4- Şeker kamışı ve pancarından elde edilen şeker birbirinden farklı mı?

Kahverengi şekerin tanımının tüm dünya ve 2000 yılı öncesinde Türkiye’de de rafine edilmemiş kamış şekeri olmasına karşın, 1999 yılından bu yana rafine edilmemiş kamış şekerinin (kahverengi şeker) Türkiye’ye ithali durduruldu. Bu sebeple belki de Dünya’da şeker pancarı kullanarak kahverengi şeker yapan tek ülkeyiz.

5- Gerek beslenme, gerekse sağlık açısından esmer şekerin rafine şekerden farkı yok mu?

Kahverengi şeker, renk, aroma, ihtiva ettiği vitamin ve minaralleri rafine edilmediği için yapısında bulunan kamış melasından alır. Bu da, kahverengi şekere beyaz şekerde bulunmayan özellikler kazandırır. Kalorileri aynıdır, ancak kahverengisi özellikle kahve ve keklerde verdiği özel aroma nedeniyle kullanımda tercih edilen bir şeker. 

6- Melas nedir?

İki tip melas var. Biri şeker pancarı diğeri şeker kamışından elde edilir. Şeker pancarı melası hoş olmayan kokusu nedeniyle insan tüketimine uygun değil. Sadece hayvan yemi ve şeker içeriği nedeniyle alkol üretiminde kullanılır. Dünyanın hiçbir yerinde kahverengi pancar şekeri diye bir ürün yok. Buna karşın şeker kamışı melası insan tüketimine uygun üzüm pekmezine her bakımdan çok benzeyen fakat çok daha fazla kıvamlı bir ürün.

7- Doğal şekeri istediğimiz kadar yiyebilir miyiz?

Hayır! Şeker, vücutta glikojen ya da yağ olarak depolanıyor veya glikoz olarak kan yoluyla hücrelerde kullanılmak üzere dağıtılıyor. Sağlık açısından alınan şekerin miktarı çok önemli. Uzmanlar, hangi türden şeker olursa olsun aldığımız şeker miktarının toplam gıdadan aldığımız enerjinin yüzde 10’undan fazlasını oluşturmaması gerektiğini söylüyor. Bu durum sağlık riski oluşturuyor. Tabii bu doğal şeker için geçerli. Rafine şeker başlı başına sağlık için bir tehdit.

8- Rafine şeker bize ne yapar?

Hızlı yaşlandırır, kalp ve böbrek hastalıklarına yol açar. Yapılan son araştırmalar kalp krizinin ilk nedeninin diyabet veya gizli diyabet olduğunu kanıtlamıştır. Unutkanlık, dikkat dağınıklığı, uyku hali, karaciğerde yağlanma, en önemlisi de beyin ve sinir hüvrelerinde tahribat yapması. 

9- Siz şeker bağımlısı mısınız?

Bunu nasıl anlarsınız? Ben şeker tüketmiyorum diyenler bile farkında olmadan gün içinde bir çok gıda ile şeker almakta. Hücrelerimize hazır gıdalar rafine şekeri adeta pompalamakta. Hazır satılan tuzlu bisküvilerde bile şeker var dikkat edin. Şinitzel kaplamalarında, soslarda rafine şeker çok kullanılan bir madde. Kısaca kanınıza giren şeker miktarı çoğaldıkça tutkunu olmanız çok normal. Bağımlı olup olmadığınızı tüm bu şekerli ürünlerden kurtulup yeni bir beslenme planı çıkardığınız ve bu plana ne kadar süre dayanabildinizle orantılı.

10- Şeker bağımlılık yapar mı?

Evet kesinlikle. Şeker, ‘mutluluk hormonu’ olan serotonin hormonunun salgılanmasını tetikler. Hem enerji verir hem de keyif verici işlev görür. Damarlarımızda enerji için doğal şekere ihtiyaç var. Rafine şekerse tıpkı sigara gibi bağımlılık yaptığı kanıtlanmış yapay bir madde. İkisini beyin bir süre sonra karıştırıyor. Birçok bilim insanı çocukların tatlı düşkünlüğünün evrimsel bir kalıntı olduğuna inanıyor.Washington Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma çocukların yetişkinlerden daha fazla tatlıya düşkün olduğunu ortaya koydu. Sorun rafine şekerin kullanımı.