18 yaş öncesi sigorta emekliliği etkiler mi?
Okurumuz Ayhan Hacıoğulları, “Yazılarınızın sıkı takipçisiyim. Bir yazınızda sigorta başlangıcının 18 yaş öncesinde olmasının sigorta başlangıcı sayıldığından bahsediyorsunuz. Ama sigorta il müdürlükleri bunu kabul etmiyorlar. Hakkımı nasıl arayabilirim?” diye soruyor.
SSK emekliliğinde, üç hususa bakılır. Birincisi sigortalılık süresi, ikincisi işe giriş tarihine göre belirlenen yaş ve üçüncüsü de prim gün sayısının doldurulmuş olmasıdır. Bu üç şartın da gerçekleşmesinden sonra SSK’lılar emekli olabilmektedir.
1/4/1981 tarihinden emeklilik primi ödeyenler hakkında, sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlayacağına ilişkin hüküm uygulanmamaktadır. Bir diğer anlatımla sigortalılık süresinin başlangıcı; 01/04/1981 tarihinden önce ise işe başlayanlar için işe başlama tarihi, 01/04/1981 tarihinden sonra işe başlayanlar için ise 18 yaşın doldurulduğu tarih olarak kabul edilmektedir.
Emeklilik yaşının belirlenmesinde kişinin ilk işe giriş tarihi dikkate alınacağından dolayı, özellikle 8.9.1999 öncesi çalışması olan ve kademeli emekliliğe tabi kişiler için 18 yaşından önceki işe başlama tarihine göre emeklilik yaşı tespit edilmektedir. Örneğin, 1.1.1990 yılında 15 yaşında çalışmaya başlayan bir erkek sigortalı için 1.1.1990 işe giriş tarihi geçerli olup, 52 yaşını ve 5525 gün sayısını dolduracak, ancak 25 yıl sigortalılık süresi 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacaktır. Yani, 18 yaşından sonra 25 yıl sigortalılık süresi 43 yaşını doldurunca tamamlanacaktır. 18 yaşından önce uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını doldurdukları tarihte başlamış kabul edilmektedir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin primler ayrıca prim ödeme gün sayılarının hesabında dikkate alınır.
Ancak, emekli olmak için sigortalılık süresi dışında yaş şartı da arandığı için 8.9.1999 tarihinden sonra 18 yaşın altında geçen hizmetlerin bulunmasının bu gün için önemi kalmamıştır. Çünkü kişi bugün 1 yaşında sigortalı olsa bile en erken, kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşını doldurunca emekli olabilecektir. Sigortalılık süresinin başlangıcı ile ilgili olarak çıraklar içinde istisnai bir durum söz konusudur. Mesleki Eğitim Kanunu kapsamındaki çırak ve meslek lisesi öğrencileri hakkında emeklilikle ilgili uzun vadeli sigorta kolları uygulanmadığından, bu sürelerde bildirilen primler nedeniyle işe başlama tarihi veya sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilmemektedir.
Denetmen dayanmıyor
SGK’ıun dış denetiminde adeta kurumun eli kolu olan denetmenler, zor şartlarda görevlerini yapmaya çalışıyor. Özellikle fiziki çalışma koşullarının yetersizliği Merkez Müdürlüklerinde görev yapan denetmen ve denetmen yardımcılarının aynı oda içerisinde denetim yapılırken bir yandan da ifadeler alınıp, soruşturmalar yapılıyor. Kısıtlı imkanlarla denetim yaparken, bir yandan da yeni göreve başlayan denetmen yardımcılarını yetiştiriyorlar. Geçtiğimiz yıl denetmen kadrolarının ihdasıyla birlikte SGK önemli bir birimini kurmuş oldu. SGK Denetmen ve Denetmen Yardımcıları, başta sigortalı şikayetleri, iş kazaları, işyeri denetimleri ve diğer denetimler olmak üzere bir çok konuda denetimler yapılmaya başlandı. Ancak, kadroların oluşturulması için alınan Denetmen ve denetmen yardımcıları özlük hakları ve çalışma koşullarının iyileştirilmemesinden dolayı diğer kurumlara geçmeye başlayınca SGK’de denetimler aksamaya ve denetmen sayısı düşmeye başladı.
SGK, kısa bir süre önce KPSS A Grubu sınavı ile Denetmen Yardımcıları aldı. Ancak, bunların bir kısmı koşuları gördükten sonra ya göreve hiç başlamadı, yada başlayanların bir kısmı sınavları kazanarak diğer kamu kuruluşlarına geçiş yapmaya başladı. Bu gidişle SGK çalıştıracak denetmen, denetmen yardımcısı bulamayacak. Oysa sorunun çözümü için, büyük illerde (Eskiden vergi Denetmen’lerinde olduğu gibi) ya ayrı bir görev merkezi oluşturulması yada, Merkez Müdürlüklerinde uygun çalışma koşulları sağlanması gerekiyor.
