50 veya daha fazla işçisi olan işveren yüzde 3 oranında özürlü işçiyi işe almak ve çalıştırmak zorundadır. Bu zorunluluktan kaçınmak için uçuk-kaçık özellikleri olan özürlü işçi arıyorum senaryosu işvereni cezadan kurtarmaz…

Gazetemiz de “Engelli kadın Tır’cı aranıyor” başlıklı haber vardı. Habere göre, özürlü istihdam etmek isteyen işveren özürlü çalıştırmaktan kaçınmak için, “Yüksek Lisans Mezunu, E sınıfı ehliyetli engelli kadın TIR sürücüsü” arıyormuş.

***50 VEYA DAHA ÇOK İŞÇİSİ OLAN YÜZDE 3 ORANINDA ÖZÜRLÜ ALMAK ZORUNDA

Daha önce hem özürlü hem terör mağduru hem de eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu olan özel sektör işverenleri 5763 sayılı Yasa ile 4857 sayılı İş Kanunu’nda yapılan değişiklik ile sadece yüzde 3 oranında özürlü-engelli çalıştırmak zorundadır. (bkz 4857/30.)

Ayrıca yeni düzenlemeye göre; bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder.

***İSTİHDAMI ZORLAŞTIRICI ŞARTLAR ÖNE SÜRÜLEMEZ

25.04.2009 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan, “Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” gereğince;

“…özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü bulundukları işçileri, yükümlülüğün doğmasından itibaren beş iş günü içinde niteliklerini de belirterek Kurumdan talep eder.

Taleplerde, işyerinde yapılan işin gerektirdiği ağırlıklı vasıfların üstünde istihdamı zorlaştırıcı şartlar öne sürülemez…”

***ZATEN 30 GÜNDE İŞE BAŞLATMAK ZORUNDA

Yine aynı yönetmeliğin14 ve 15. maddelerine göre, engelli çalıştırma zorunluluğunun başladığı (50 işçiye ulaştığı) günden itibaren 15 gün içinde İŞKUR’a başvurmak ve takip eden 15 gün içinde de işe başlatmak zorundadır.

“Madde 15 - (1) Özel sektör işvereni, engelli açığını yükümlülüğün doğduğu andan itibaren otuz gün içinde karşılamak zorundadır.

(2) Kurum, özel sektör işvereninin engelli talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde, başvuranlardan nitelikleri uygun engellileri durumlarını ve niteliklerini belirten belgelerle birlikte işverene gönderir. İşveren engelli açığını, en geç on beş gün içinde, Kurum tarafından gönderilenler ya da Kurum portalında kayıtlı diğer engelli iş arayanları bizzat seçerek veya kendi imkanlarıyla temin edeceği engelliler arasından karşılar. İşe alınanları ve alınmayanları, alınmayış nedenlerini de belirterek Kuruma bildirir…”

***30 GÜNDE ÖZÜRLÜYÜ İŞE BAŞLATMAZSA CEZASI ÇOK AĞIR

İşveren, özürlü istihdam etmek zorunda olduğu halde HANGİ SEBEPLE olursa olsun, çalıştırmadığı her bir özürlü ve her bir ay için 2014 yılı için 1904 lira ceza öder. Mesela, habere konu işveren, 1.1.2004 günü 50 işçiye ulaşmış ve artık özürlü çalıştırmak zorunluluğu başlamışsa, 50 işçi için yüzde 3 hesabı ile 2 işçiyi (kusuratlar tama iblağ edileceğinden) 1 Şubat 2014 gününden itibaren işe başlatmak zorundadır. 1 Şubat günü başlatmazsa (4857/101. md) o ay için her bir işçi ve her ay için 1904 liradan 3808 lira, mart için 3808, nisan için 3808 ceza yer. Çalıştırmama devam ettiği müddetçe de cezalar işlemeye devam eder.

***Zorunlu Özürlü Çalıştırma Nasıl Hesaplanır

Zorunlu çalıştırılacak özürlü işçi sayısının tespitinde belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan tüm işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve işyerindeki tam süreli çalışan işçi sayısına ilave edilir. İşyerinde kısmi süreli olarak çalıştırılan özürlü ve eski hükümlü işçi bulunması halinde bunlar da çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve toplam işçi sayısından düşülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür. İşçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz. 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre kurulan özel güvenlik şirketleri ile kurumların kendi ihtiyacı için kurduğu güvenlik birimlerinde güvenlik elemanı olarak çalışan işçiler özürlü işçi sayısının tespitinde dikkate alınmaz. Çalıştırılan özürlü, toplam işçi sayısının hesabında dikkate alınmaz. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır. Özürlü hükümlünün talebi halinde, işyerlerinde kısmi süreli çalışma yapan işveren tarafından özürlü kısmi süreli iş sözleşmesiyle de istihdam edilebilir. Zorunlu çalıştırma yükümlülüğü, kısmi süreli çalıştırma ile karşılanmak istendiğinde, kısmi süreli işçi sayısı birinci fıkrada belirtilen usul ile belirlenir.