Bugün Dünya Emekçi Kadınlar Günü. 8 Mart 1857’de ABD`nin New York şehrinde 40 bin dokuma işçisi çalışma koşullarının iyileştirilmesi için greve başladı. Polis göstericilere müdahale etti. Çıkan olaylarda çoğu kadın 129 işçi hayatını kaybetti. 1910’da Danimarka Kopenhag’da Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı sırasında Alman Sosyal Demokrat Parti önderlerinden Clara Zetkin, 1857’de hayatını kaybeden işçiler anısına 8 Mart`ın "Dünya Emekçi Kadınlar Günü" olarak kutlanması önerisini getirdi. Öneri oybirliğiyle kabul edildi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 16 Aralık 1977 tarihinde 8 Mart`ın "Dünya Kadınlar Günü" olarak kutlanmasını kabul etti.

NASIL KABUL ETTİK 

Ülkemizde 1975 yılında İlerici Kadınlar Derneği (İKD) tarafından yaygın olarak kutlanmaya başlandı. 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında yasaklanan kutlamalar 1985’ten itibaren yeniden başladı. Evet, kadınların iş hayatında haklarını kazanması pek kolay olmadı. Şimdi gelin hep birlikte 4857 Sayılı İş Kanun'da kadınlara hangi haklar tanınmış birlikte bakalım.

1-Eşit Davranma İlkesi: Çalışma hayatında işverenler cinsiyeti nedeniyle çalışanlar arasında ayrımcılık yapamaz. Aynı işi yapan erkek işçisine verdiği ücretten daha azını cinsiyeti kadın olduğu için teklif edemez.

2-Yeraltında Çalıştırma Yasağı: Yeraltı işlerde kadın işçiler çalıştırılamaz. Kadınlar biyolojik durumları ve fiziki yapıları göz önüne alındığında yer altı ve su altında çalışmalarda yıpranmaya uğrayacaklarından dolayı teknik işlerde çalışmaları yasaklanmıştır.

Burada kanunun koyucunun atladığı teknik nokta ise Maden Mühendisliklerinde okuyan kadınlarımız akademik anlamda bu konuda Mühendis olduklarından çalıştırılmaları gereklidir.

3-Gece çalıştırma yasağı: Gece Çalıştırma Yasağı ve Kadın İşçilerin Gece Postalarında Çalıştırılmaları Hakkında ki Yönetmelik gereğince, kadın işçilerin gece postasında çalıştırılma süresi, işyerine götürüp getirme görevi, kadın işçilerin çalışan eşlerinin gece postalarında çalıştırılmaları, gebelik ve analık durumunda çalışma, gebelik ve analık durumunda çalıştırılma yasağı ve bildirim konuları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

4-Ağır ve tehlikeli işlerde kadının çalıştırılma yasağı: Ağır ve tehlikeli işlerin hangilerinden kadınların çalıştırılabileceği ve çalıştırılacak işçiler için sağlık raporu alınması zorunluluğu Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliğinden belli edilmiştir.

Sanki yeni bir olaymış gibi gündeme gelen kadınların muayyen (adet) günlerinde çalışmama hakkı 1973 yılından beri var olan ama halk tarafından bilinmeyen bir uygulamadır. 1973 tarihinde kabul edilen Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğünde (RG: 29.03.1973- 14502) bu hüküm aynen şöyle kaleme alınmıştı: “Kadınlar ay hali günlerinde ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamazlar. Bu günlerin sayısı 5 gün olarak hesap edilir. Daha fazlası için hekim raporuna göre hareket edilir. Ay halinin başlangıcı işçinin ihbar tarihidir” (md.4).

5-Kadının hamileliği ve analığı halindeki hakları: Çalışan ve üreten aynı zamanda kadın olması hasebiyle doğurganlığı da var olan kadının bu kendisine özel durumunda da bazı hakları vardır.

DOĞUM İZNİ VE HAKLAR

Periyodik kontrol izni: Gebe kalan kadın işçi için özel olarak gündeme getirilen ilk koruyucu önlem, gebeliğin seyrini takip amacıyla yaptırılacak sağlık kontrolleri için kadın işçiye izin verilmesi uygulaması olacaktır. Periyodik izinler ücretli olacak ve çalışılmış gibi sayılacaklardır.

Doğum öncesi ve sonrası izin: 4857 sayılı İş Kanununa göre doğum öncesi ve sonrası izinler sekizer hafta olarak belirlenmiştir. Çoğul gebelikte, doğum öncesi iznini toplam on haftadır.

Öte yandan, kadın işçi kendisini sağlıklı, güçlü hissediyorsa ve bu durum hekim raporuyla da belgeleniyorsa kadın işçi, son üç hafta kalıncaya kadar çalışmaya devam edecek, kullanmadığı beş haftalık iznini, doğum sonrasına taşıyabilecektir. Sekiz artı beş olmak üzere, onüç hafta olarak kullanabilecektir. Kadın işçi çoğul gebe ise ve yine son üç haftaya kadar çalışmışsa, doğum sonrasına taşınacak izin süresi yedi hafta olacağından, doğum sonrası iznini onbeş hafta olarak kullanabilecektir.

Emzirme İzni: Emzirme izni çocuğun bir yaşına gelinceye kadar kullanacak ve ücretli olacaktır. İzin süresi günde 1.5 saat olarak belirlenmiştir. Bu izin, bütün veya parçalı olarak kullanılabilecektir. İznin ne şekilde ve hangi saatlerde kullanılacağına kadın işçi karar verecek ve uygulanmak üzere işverene bildirecektir.

Ücretsiz izin hakkı: Kadın doğum yapıp normal izinlerini kullandıktan sonra isterse ardından altı aylık ücretsiz izne çıkma hakkı vardır. İşveren bu talebi reddedemez.

Fazla Çalışma Yasağı: Doğum öncesinde ve doğum sonrasında bir yıla kadar geçen sürede, kadın işçiye fazla çalışma yaptırılamayacaktır. Aksi takdirde, oluşabilecek bir iş kazasında bu uygulama risk olarak değerlendirileceğinden, işveren başka hiçbir neden olmasa bile işkazası-meslek hastalığının ortaya çıkmasından kusurlu bulunacaktır.

Gece Çalışma Yasağı:Doğum öncesinde ve doğum sonrasında altıncı aya kadar kadın işçilere gece işi yaptırılamayacaktır. Hekim raporuyla bu süre doğumdan sonra bir yıla kadar uzatılabilecektir.

Hafif İşlerde Çalıştırma: Kadın işçilerin, doğum öncesi ve sonrası dönemde, daha hafif işlere verilmesi gerekmektedir. Kadın işçilerin bu özel dönemlerinde stres yaratan işlerden de uzak tutulmaları beklenmektedir. Bu şartlar kadın işçilere çalışma hayatında sağlanmadığı taktirde haklı nedenle iş akdi feshine girebilmekte işverenler Kıdem Tazminatı ödemeye mecbur kalırlar.

6- Evlenmeleri Halinde Kıdem Tazminatı Verilmesi: Çalışan kadın evlenirse aynı zamanda evinin de kadını olur. Evlilik ile işi arasında tercih yapmak zorunda kalması halinde ise sadece kadınlara evlilik kıdem tazminatı hakkı tanınmıştır. Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
 

1 - Doğum yapan kadınlara borçlanma yaparak 6 yıl prim gün eksikleri varsa daha erken emekli olabilmektedir.

2- kendi adına Bağımsız çalışan (vergi mükellefi olan) Şirket ortağı olmayan kadına doğum nedeniyle geçici iş görmezlik ödeneği alabilmektedir.

3- Malul çocuğu bulunan kadın sigortalılara erken emeklilik hakkı vardır.

4 Yyurtdışında çalışmadan ev kadını olarak geçen süreleri borçlanma hakkı vardır.

5-Prim teşviki kapsamında 18 yaşında olup ve daha ileri yaşlardaki kadın işçinin istihdam edilmesi gerekir.

6-Kadınların yaş sınırlaması olmadan yetim maaşı alması hakkı vardır.

7-Kadın sigortalılardan vergi muafiyeti tanınanların yada esnaf muaflığı olan işleri yapanlarına 22 gün sigorta primi ödeyip her yıl bir puan artarak 30 güne tamamlanması hakkı vardır.