Ücrette kayıtdışılık işçi için haklı fesih nedenidir
Ali Bey, ilk işe girişim 1992’dedir. Son 8-9 senedir mühendisler odasının belirlediği ücretlerden sigorta primi yatırılıyor. Yeni çalıştığım iş yerinde ise asgari ücretten sigorta yatırıyorlar. İtiraz ettim ama değişmedi. Bu yüzden işten bile ayrılmayı düşünüyorum. Emekliliğime beş sene var. Bu şekilde asgari ücretten sigorta gösterilirse emekliliğimde alacağım ücret ne kadar olur? Yoksa bir - iki sene daha çalışıp son üç sene tavandan 3 bin liradan sigortalı olursam ne fark eder? Yani emeklilik maaşı için yatırılan prim toplamı mı esastır? Yoksa son iki - üç sene yatırılan prim mi esas alınıyor? (İsmi saklı)
Sayın okurum, ücret kayıtdışılığı ülkemizde bugün önemli bir sorun durumunda. Elbette aylığınızı olumsuz etkileyip, emeklilik hayatınızda uzun yıllar hak kaybınıza yol açacak bir durum bu. Emekli aylığınızı etkiliyor, zira çalışma hayatınızdaki tüm primler emekli aylığınızı etkileyecek durumda bulunuyor. 2000 yılı öncesi için son 10 yıla bakılıp (sizin o dönemde 8 yılınız olduğundan son 8 yıla bakılacak) sonraki her bir yıl ayrı ayrı gün başına düşen matrah miktarına göre aylığı yükseltecek veya düşürecek.
GELİŞME HIZI DÜŞÜRÜLÜYOR
3 bin lira brüt maaştan sigortalı olsanız maaşınız reel olarak artmaz da düşmez de. Ama 2000 yılı ve sonrasında her bir yılın ayrı değeri vardır, aylık bağlanan tarihine kadar takip eden yılların TÜFE ve ülke büyüme hızı oranında artırılarak güncellenir. 2008 yılında çıkartılan 5510 sayılı Kanun ile de büyüme hızı 2008 sonrası için yüzde 30 oranında değerlendirilir.
Ayrıca 2008 sonrası aylık bağlama oranı bakımından da en olumsuz dönemdir. Örneğin asgariden ödenmiş 3 bin 600 günün 2000 öncesinde aylık bağlama oranı bakımından karşılığı yüzde 60 iken 2000-2008 Ekim arası ikinci dönem için yüzde 35, 2008 Ekim sonrası dönem için ise yüzde 20'dir.
İşte bu nedenle de 2008 yılı sonrasında düşük matrahla çalışılan yıllar çoğaldıkça aylık düşeceğinden gerçek brüt ücretiniz değil de asgari ücretten yatırılan her prim aylığınızın daha da düşük olmasına yol açacak.
Verdiğiniz bilgiler net değil, bu aylığı düşürme ve yükseltme miktarı tüm çalışma hayatınızda geçmiş tüm primler dikkate alınarak yapılacak bir hesaplamayla ortaya konabilir. Bu nedenle en yakın zamanda aylık hesaplamayı bilen bir uzmana danışarak mevcut durumdan doğacak kaybınızı net olarak ortaya koydurun. Sonra işvereninizle bu durumu görüşüp karar verirsiniz.
Ücret kayıtdışılığı 4857 sayılı Kanun’un 24’üncü maddesine göre işçi için bir haklı nedenidir. Bu durumu belgeleriyle ortaya koyup tazminatlı olarak işten ayrılabilirsiniz.
2020 YILINDA EMEKLİ OLABİLİRSİNİZ
Ali Bey, 24.6.1962 doğumluyum. 01.06.1987 sigorta girişim ve 1.657 günüm var. Emekli olabilmem için daha ne kadar çalışmam gerekir? Altı ay önce düştüm ve omuriliğimde kırılma ile buna bağlı çökme oluştu. Bundan dolayı bir saatten fazla ayakta kalamıyorum. Çalışmakta çok zorlanıyorum. Doğum borçlanması yapsam daha önce emekli olma şansım var mıdır? (Zühal İnandık)
Zühal Hanım, 3 bin 600 günü doldurarak 24.06.2020'de emekli olmanız mümkün. Bu amaçla 01.06.1987'den sonra yapmış olduğunuz doğumlardan çocuğun iki yaşını doldurmasına kadar geçecek süredeki boşluklarınızı borçlanarak gün sayınızı artırabilirsiniz. Bu ilk alternatifiniz. Ama eğer SGK'ya yapacağınız malûliyet tespit talebi başvurusundan sonra SGK'nın sevk edeceği hastanenin vereceği raporun SGK Bölge Sağlık Kurulu raporuyla en az yüzde 60 oranında saptanması halinde doğum borçlanması ile 1.800 güne tamamlayarak malûlen emekli olabilirsiniz.
Şayet çalışma gücü kayıp oranınız yüzde 60'ın altında ise bu defa vergi dairesinin sevk edeceği hastaneden alacağınız raporla en az yüzde 40 engelli vergi indirim hakkı kazanırsanız bu defa yaşa tabi olmadan 3 bin 600 günle emeklilik hakkı kazanabilirsiniz.
Tabii bu durumda gün sayısını hemen tamamlamanız için en az üç çocuğunuz bulunması ve bunlardan dolayı doğumlardan sonra toplam en az 5 yıl 7 aylık bir boş süre olması ve bunu borçlanmanız gerekiyor.
