Okurumuz Ömer Kılınç, “Emekliliği teşvik için devletin askerlik borçlanmasını üstleneceğini duydum, doğruluk payı nedir? Ben özel sektör çalışanıyım emekliliği hak etmiş durumdayım. Askerliği borçlansam menfaatime olur mu?” diye soruyor.

Er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen sürelerin borçlandırılması mümkündür. Askerlik yapmayanlar, askerlikten muaf tutulanlar askerlik borçlanması yapamazlar. Askerlik borçlanması en fazla askerlik süresi kadar yapılabilir.

Askerlik hizmetini yapanların bu süreye ait borçlanma primleri (askerlik borçlanması) halen kişiler tarafından ödeniyor. Yani, mevcut uygulamada askerliğini yapanlar askerlik borçlanması yapmak suretiyle sigortalılığına saydırmaktadır.  Askerlik borçlanması, asgari ücretin yüzde 32’si ile asgari ücretin 6,5 katının yüzde 32’si arasında kendi belirlediği tutar üzerin borçlanma yapabilir. Asgari ücret üzerinden, 1 Temmuz-31 Aralık 2012 döneminde 1 aylık askerlik borçlanması için en az 300,96 TL ödenmesi gerekiyor. Eğer bir kişi 18 ay üzerinden askerlik borçlanması yapmak isterse, en az 5.417,28 TL ödemek zorunda. Hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şarttır.

Geçtiğimiz günlerde “askerlikte geçen sürelerin priminin asgari ücret üzerinden devlet tarafından ödenmesi” yönünde basında haberler yer aldı. Ancak henüz buna ilişkin bir yasal düzenleme yapılmış değil. Askerlik borçlanmasının 2 yararı var.

Birincisi askerlik borçlanması yapıldığında gün sayısının artmasıdır.

İkincisi ise önce askere gidip, askerlik sonrasında ilk defa sigortalı olanların sigorta başlangıç tarihleri geriye gider ve daha erken emeklilik hakkı olabilir. Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma hâlinde, hem sigortalılığın başlangıç tarihi borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür, hem de prim gün sayısı artar. Ancak askerden önce sigortalı olanlar için sadece prim gün sayısında artış getirir. Gün sayısı yeterli olanların asgari ücret üzerinden borçlanmaları emekli maaşlarında çok fazla bir artış sağlamaz. Bu arada Devletin emekliliği teşvik etmesi gibi bir düzenleme yoktur. Bunu da belirtmiş olalım.

İşten çıkan işçinin hakları

İşten ayrılan işçilerin İş Kanunundan doğan bazı hakları vardır. Bunlardan belli başlıları ücret ve yan haklarla, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kullanılmayan izinlerin ücretinin ödenmesi olarak sayılabilir. Kıdem tazminatından yararlanmak için İş Kanunu kapsamında olması, bir yılı doldurmuş olması ve kanunda aranan kıdem tazminatı ödenecek koşulların gerçekleşmesi gereklidir.

Okurumuz Murat Kolçak”Resul bey, ben 31 temmuz 2012 tarihi itibariyle 4 yıldır çalıştığım iş yerimden istifa ettim. Sormak istediğim soru şu, 2012 yılında hiç izin kullanmadım bu kullanmadığım izinlerin ücretlerini işverenden talep edebilir miyim?” diyor. İstifa eden işçilerin işverenden kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alma hakkı yoktur. Ancak ücret ve yan haklarının çalışma süresine karşılık gelen bölümünü isteyebilirler. Ayrıca istifa etseler dahi kullanmadıkları izinlerin ücretini işverenden alma hakları vardır. Yani, kişinin istifa etmiş olduğu tarihte yıllık izne hak kazanılmış ve izin de kullanılmamış ise bu sürenin son ücret üzerinden işçiye ödenmesi gerekir. Kamuoyunda bilindiğinin aksine ister işveren tarafından işten çıkartılsın, ister istifa etsin tüm işten ayrılan işçiler kullanmadıkları izinlerin parasını alabilmektedir. Hatta hırsızlık, taciz, işverenin güvenini kötüye kullanma gibi nedenlerle tazminatsız işten çıkartılan işçilerin dahi kullanmadıkları yıllık izinlerin ücretini isteme hakkı vardır